Paleo: wetenschappelijk onderzoek met oogkleppen

Eten zoals in de Steentijd. Dat is het Paleodieet. Is dit gezonder dan de Schijf van Vijf? Esther Nederhof, lector bij Van Hall Larenstein, onderzoekt dat. De uitslag kunt u hier al lezen.

In de vriendenkring meldde M. dat hij het nu helemaal had. Op begrijpelijke gronden wil hij al jaren afvallen. Hij strompelt van dieet naar dieet, met veel opstaan en vallen. In die volgorde, want eerst gaat het enthousiast een poosje goed. ,,Drie kilo er af! In twee weken!''. Daarna horen we maanden niks meer. Tot hij iets nieuws heeft gevonden. ,,Zes kilo er af! In vier weken!''. Dat hij in de tussenliggende maanden stiekem zeven kilo is aangekomen wordt nergens genotuleerd. Maar vorige week wist hij het dan toch zeker. Het Paleodieet.

De naam is afgeleid van paleologie, de leer van de oudheid. Het dieet gaat dan ook ver terug. Tot in de tijd dat eten nog niet op allerlei manieren werd bewerkt en verpakt, en er van E-nummers nog helemaal geen sprake was. Om het voor ons simpel samen te vatten: M. at nu zoals ze ook aten in de Steentijd. Goh, interessant, vonden wij. En wat was dan het voornaamste kenmerk van dit dieet? Wel, legde hij uit, eigenlijk is het de Schijf van Vijf, maar dan aangepast.

De Schijf van Vijf is de lijst met levensmiddelen die de mens in bepaalde hoeveelheden per dag zou moeten innemen om gezond te eten. Opgesteld door de Stichting Voedingscentrum Nederland. Officieel van overheidswege goedgekeurd: het Voedingscentrum wordt gefinancierd door de ministeries van economische zaken en van volksgezondheid, welzijn en sport. De Schijf noemt aardappelen, rijst, pasta, peulvruchten, groente, fruit, brood, kaas, melk(producten), vlees(waren), vis, kip, eieren, vleesvervangers, olie, bak-, braad- en frituurproducten, halvarine en voldoende drinken.

De aanpassingen hierop in het Paleodieet zijn niet gering, leerden we. De hele vijfschijf is okee, maar met uitzondering van aardappelen, rijst, pasta, peulvruchten, granen, melk(producten), zaadolie en toegevoegde suikers en zout. Die zijn taboe. We concludeerden dat je mag eten wat beweegt (vlees, vis, kip) en wat je rauw kunt eten (groente, fruit, noten). Ja, daar kwam het wel zo ongeveer op neer. We leefden zeer met hem mee, denkend aan broodjes kaas met een glas melk, een bord aardappelen met tuinboontjes of een spaghetti bolognese. Toch niet echt ongezond, meenden wij, onwetenden. Heren! Bolognese is tomatenpuree! Eén grote suikerbom! Hadden ze niet, in de Steentijd. Wij zwegen bedremmeld. 

Maandje Schijf van Vijf, maandje Paleodieet

Er zijn proefpersonen gezocht door Esther Nederhof. Zij is sinds kort aan hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden verbonden als lector Gezonde en duurzame voeding en welvaartsziekten. Nederhof wil onderzoeken of er een verschil is in lichamelijke en psychische klachten tussen gebruikers van de Schijf van Vijf en van het Paleodieet. Deelnemers krijgen eerst vier weken een menu volgens de schijf, en dan vier weken het Paleodieet, of andersom. Het gemeten effect wil Nederhof gebruiken om mogelijke subsidiegevers te overtuigen van het nut van verder, omvangrijker onderzoek.

Pardon? Oh, het betreft eerst alleen nog een haalbaarheidsonderzoek. Dit richt zich op de vraag in hoeveel tijd zij 35 vrijwilligers kan vinden die zich ook vier weken aan de afspraken houden. Met de uitkomsten van deze ministudie wil zij een groot, doorlopend onderzoek starten waar iedereen aan mee kan doen, zowel onderzoekers als proefpersonen. Het klinkt allemaal niet onzinnig. Tot je eens de stofkam haalt door Nederhofs blog 'Voeding en Psyche': esthernederhof.wordpress.com/author/helejaarpaleo.
 
Hier word je wijzer van. Dit voorjaar werden subsidieaanvragen van Nederhof afgewezen. Ze wilde onderzoek doen naar het effect van het Paleodieet op depressieve mensen, die zijn opgenomen op de psychiatrische afdeling van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Op een vergelijkbare manier als haar nu aangekondigde project. De helft van de patiënten aan de Schijf van Vijf, de andere helft aan de Palio. Gemikt werd op zo'n twintig deelnemende patiënten per jaar, en een UMCG-psychiater wilde er wel aan meedoen.

Tot vier keer toe werd Nederhofs aanvraag door de versnipperaar gehaald. Het onderzoek zou te duur zijn. De te onderzoeken groep zou te klein zijn. En uit andere argumenten bij de afwijzingen kreeg Nederhof het gevoel dat de klassieke financiers het hele onderzoek niet zien zitten, schrijft zij op haar blog. Ze noemt die andere argumenten niet. Maar ééntje kan ik wel bedenken. En het zou me niks verbazen dat dit argument vier keer doorslaggevend is geweest, voor de beoordelaars van haar verzoeken om subsidies. Nederhof is een Paleo-gelovige.

Diëten kennen adepten en verketteraars

Duik op internet in de wondere wereld der diëten en huiver. Over welke van de vele versies om af te vallen en gezonder te leven je ook leest, er zijn adepten en verketteraars. Zachtzinnig gaat het er dan niet aan toe. Om het bij de Schijf van Vijf te houden: op fora zijn er devote discipelen. Maar ook zelfbenoemde deskundigen die het Voedingscentrum het liefst de komende nacht nog zouden opblazen. Verdiep je in de gluten, allergieën, ontsappers en cholesterolvetes – ieder dieet krijgt minimaal 135 reacties, pro en contra, fel en heftig. Nou, vooruit. Ieder z'n eigen hobby.

Dit geldt evenwel niet voor een wetenschapper. Die hoort onbevooroordeeld en waardenvrij aan een onderzoek te beginnen. Om puur aan de hand van de controleerbare en herhaalbare methode en uitkomsten heldere conclusies te trekken, in welke richting die ook mogen wijzen. Vast staat dat dit voor Nederhof een onhaalbare kaart is. Zij is in de Paleo, wat er ook gebeurt.

Op haar blog, in de uitleg over de afgewezen subsidies voor het depressie-onderzoek: ,,Ik ben ervan overtuigd dat het paleodieet beter is voor de hersenen dan de schijf van vijf.'' Een ander artikel gaat over een vergelijking tussen de voedingsadviezen van de Amerikaanse Hartstichting en het Paleodieet. Ze zette erboven 'Weer een studie die laat zien dat het paleodieet beter cholesterolverlagend werkt ten opzichte van gangbare voedingsadviezen'. En zo gaat ze door.

En dan zijn alle remmen los. ,,Ik ben overtuigd van de kracht van onbewerkte voeding die past bij de genetische achtergrond van de mens, ofwel het paleodieet. Ik moet en ik zal daarom dit onderzoek uitvoeren.'' Hier spreekt geen wetenschapper, hier spreekt een gedrevene. Prima, ik zal er geen broodje kaas om laten staan. Maar als belastingbetaler zeg ik: geen cent van mij naar een wetenschappelijk onderzoekster met oogkleppen. Kom op, zeg. Zo onderzochten ze in de Steentijd.

Laatst gewijzigd op 25-09-2015 om 08:00 uur