Niet te missen fontein voor Leeuwarden

Mist kan Friese koeien laten ‘zweven’ in het landschap. De beroemde Spaanse kunstenaar Jaume Plensa gebruikt mist voor zijn spectaculaire LWD2018-fontein.

De omvangrijke beelden van de belangrijke Spaanse kunstenaar Jaume Plensa staan vaak op drukke plekken in miljoenensteden. Passanten kunnen er bewust kennis van nemen, maar Plensa realiseert zich dat de hedendaagse kosmopoliet weinig tijd heeft. Dus ontwerpt hij werken die in staat zijn zelfs in het snelle voorbijgaan een niet te missen indruk te maken en daarbij iets te vertellen over de mens in onze tijd.

Plensa is een meester in het toepassen van de meest uiteenlopende materialen en technologieën. Niet als ouderwetse beeldhouwer of hameraar, ook niet als techneut of nerd, maar als spirituele meester over de materie. Gewichten en maten zeggen hem niets, vertelde hij eens, waar het om draait is het opbouwen van energie, zodat er interactie ontstaat tussen materie en geest. In niets vergelijkbaar met de bestaande kunst in de publieke ruimte van Friesland tot nog toe. 

Drukke plek

Voor Leeuwarden, in 2018 onderscheiden met het predicaat Culturele Hoofdstad van Europa, maar natuurlijk niet te vergelijken met steden als Dubai, Praag, New York en Nice, is het Stationsplein best een drukke plek. Daar vandaan kun je op twee manieren naar de binnenstad, verder naar de kantoren aan de Lange Marktstraat en Tesselschadestraat of naar het busstation.

De hele omgeving daar gaat stevig op de schop. Maar liefst €22 miljoen wordt er gestoken in andere verkeersrichtingen, vergroening en het autoluw maken van de route richting centrum. Je moet straks ontspannen wandelend van het hoofdstation op het Zaailand aan kunnen komen.

Iconische beelden

In die nieuwe omgeving komt ook een werk van Jaume Plensa, in 1955 geboren in Barcelona en daar nog steeds wonend en werkend. Tenminste als hij niet in zijn tweede residentie in Parijs vertoeft of waar ook ter wereld bezig is met de verwerkelijking van een van zijn iconische beelden.

Plensa is een echte grootheid in de hedendaagse beeldende kunst en Leeuwarden mag zich dan ook gelukkig prijzen dat hij in het kader van het door kunsthistorica Anna Tilroe geleide project Eleven Fountains een werk voor de Friese hoofdstad wil maken. Het wordt een mistfontein met de naam ‘Love’, te realiseren in samenwerking met het in Leeuwarden gevestigde Europese insitituut voor watertechnologie Wetsus.

De beelden ervan worden gemodelleerd naar bestaande gezichten, in dit geval van een jongen en een meisje van veertien jaar uit Leeuwarden. Zo doet Plensa dat vaker. Voor de inmiddels wereldberoemde Crown Fountain in het Millennium Park in Chicago, liet hij de gezichten van duizenden inwoners van die stad filmen, om ze te gebruiken in combinatie met natuurbeelden in een op twee doorzichtige torens geprojecteerd mozaïek, die de verschillende culturen en wortels van de bevolking aangeven.

De ’s nachts feeëriek verlichte torens in die stad staan in een grote ruimte van zwart graniet, waarlangs water stroomt. Tussen de torens is een bassin, waar mensen overheen kunnen lopen. Als lopen over water; een droom van de mensheid. Waarbij Plensa bewust toewerkte naar het idee van ontmoetingen; een plek van gesprek en meditatie. Waar mensen zelf een rol spelen en niet alleen van een afstand toekijken. Zoals fonteinen door de eeuwen heen gebruikt werden in bijvoorbeeld mediterrane omgevingen.

Beeldenroute

Aanvankelijk vreesde het stadsbestuur van Chicago dat Plensa, die wortelt in de vaak als ‘moeilijk’ ervaren conceptuele kunst-hoek, een te intellectualistische vorm zou kiezen, maar eenmaal gerealiseerd, bleek diens fontein juist iedereen te charmeren. Wie Plensa’s werk nog niet kent, en wel eens wil weten ‘of het wat is’, kan een bezoek aan de Amsterdamse beeldenroute Art Zuid overwegen.

Tot en met 22 september staan op en rond de hoofdstedelijke Apollolaan internationale topwerken, geselecteerd door oud Stedelijk Museum-directeur Rudi Fuchs. Van Plensa zijn twee beeldenreeksen te zien, waarbij vooral de ietwat Modigliani-achtige meisjeskop ‘Duna’ opvalt. Het is zelfs het topstuk van deze Art Zuid-editie. Haar gezicht met gesloten ogen, kent een flinke gelijkenis met de hoofden voor de Leeuwarder fontein.

Meisjeskop

Voor Madison Square Park in New York, maakte Plensa ‘Echo’, een 14 meter hoge meisjeskop, gebaseerd op het gezicht van het negenjarige dochtertje van de eigenaar van een Chinees restaurant, vlak om de hoek bij Plensa’s atelier. Hij maakte 3D-foto’s van haar, bewerkte het resultaat en maakte machinaal een kunststof schaalmodel. Het uiteindelijke werk werd in Spanje in vijftien losse onderdelen uitgevoerd en in New York op de plek zelf geassembleerd, met bewuste aandacht voor dunne loden laagjes tussen de delen en zichtbare bevestigingen, die volgens Plensa een enorm gevoel van ruimtelijkheid, als in een hologram, bevorderen.

Net als de twee 7 meter hoge hoofden met gesloten ogen van een witte marmerachtige steensoort, die gemaakt worden voor de Leeuwarder mistfontein, kent deze kop een wonderlijk spel met perspectief. Afhankelijk van de positie, zie je het hoofd naar de werkelijkheid of juist bijna teruggedrongen in het platte vlak. We kennen dat principe in Friesland al van het standbeeld dat Guus Hellegers in 1974 maakte van de dichter/politicus Fedde Schurer in Heerenveen. 

Plensa’s gezichten zijn echter van een kosmopolitische omvang, die voor ze er staan nog wel voor de nodige hoofdbrekens zullen zorgen. Maar Plensa weet dat het goed komt. In de New York Times omschreef hij het als ‘Eerst dromen, dan een oplossing vinden’.

Verbintenis

Het project Eleven Fountains, in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa, omvat nog tien fonteinen, in elk van de andere Friese steden. Ze symboliseren verbintenis en saamhorigheid (mienskip), het thema waarmee Leeuwarden het predicaat binnensleepte.

Laatst gewijzigd op 23-07-2015 om 12:00 uur