UMCG helpt bij virtueel zwemmen met wilde dolfijnen 

Zwemmen met wilde dolfijnen. Bij veel mensen staat het bovenaan het verlanglijstje. Met een in Friesland ontwikkelde virtual realitybril kan iedereen dat nu. Bovendien helpt het wetenschappelijk onderzoek te bekostigen.  

Overal zie je tuimelende dolfijnen voor je ogen verschijnen. Je draait je hoofd naar boven en beneden, naar links en rechts. En dolfijnen schieten voorbij. Het kan dankzij een recent ontwikkelde speciale virtual realitybril. 

Het is een kunstproject met een wetenschappelijk tintje. Of liever gezegd een levensproject van de Leeuwarder beeldend kunstenaar Marijke Sjollema (50) en haar man Benno Brada. Zij zetten richtten onlangs The Dolphins Swimclub op. Doel: een project met als doel geld bij elkaar te krijgen voor wetenschappelijk onderzoek. Wie een bril koopt inclusief dolfijnenstream steunt onderzoek naar de effecten van zwemmen met dolfijnen via VR (virtual reality) op mensen die aan depressies en autisme lijden. 

Psychiater Professor Wim Veling van de Rijksuniversiteit Groningen vertelt in een filmpje op de site van www.thedolphinswimclub.com dat virtual reality een krachtig instrument kan zijn bij behandelingen. Stress is de grote boosdoener en kan leiden tot psychiatrische aandoeningen. ,,Het onderzoek moet uitwijzen of virtual reality met dolfijnen een effectieve relaxatietherapie kan zijn voor mensen met onder meer depressies. Mogelijk kan het leiden tot ontspanning en verlichting. Als dat zo is opent dat nieuwe mogelijkheden.”  

Uit een onderzoek van zwemmen met dolfijnen, gepubliceerd in het Britisch Medical Journal in 2005 bleken twaalf van de dertien depressieve mensen baat te hebben bij het zwemmen met wilde dolfijnen. ,,Dat onderzoek vond plaats in Honduras. Hoewel het leuke reisje en de zon ook van invloed kunnen zijn geweest. Vandaar dit nieuwe onderzoek,” licht Marijke Sjollema toe.  

Twee jaar

Het Groninger onderzoek gaat twee jaar duren. Veling heeft contact met zijn Amerikaanse collega Skip Ritzo van de universiteit van Southern California. Hij laat oorlogsveteranen al 20 jaar met behulp van virtuele beelden oorlogshandelingen herbeleven om zo tot traumaverwerking te komen. Ook zijn er contacten met de Amerikaanse Dan Marino Foundation voor autisme. ,,Die gaat met onze beelden werken.”

Verder vinden er momenteel gesprekken plaats met zorginstellingen, zoals ’s Heeren Loo in Apeldoorn. Sjollema en Brada werken hierbij samen met het VR-platform Coolminds. ,,Voor cliënten kun je nieuwe werelden ontsluiten.” Onlangs gaven ze een presentatie voor therapeuten in Groningen over de meditatieve uitwerking van dolfijnen en hun geluiden op mensen met autisme en depressies. Sjollema: ,,Iemand met autisme voelt zich gezien in zijn heelheid door dolfijnen. Niet als iemand waar iets mee is.” 

Perfecte techniek

Het idee voor het virtuele zwemmen met dolfijnen kreeg de Leeuwarder beeldend kunstenaar toen ze een jaar geleden voor het eerst met VR in aanraking kwam. ,,Meteen dacht ik: dit is de perfecte techniek om anderen ook te laten ervaren wat ik heb ervaren.” Sjollema is al jaren gefascineerd door dolfijnen. Ze zwemt al ruim 20 jaar met de grote zoogdieren en verwerkt afbeeldingen ervan in haar kunst. Zwemmen met dolfijnen noemt ze een helende ervaring. ,,De dieren zoeken je op en zijn heel speels. Daardoor kan stress afnemen.” Haar doel: zoveel mogelijk mensen de heilzame werking van dolfijnen laten ervaren.  

In 1993 reisde ze als pas afgestudeerde van Academie Minerva de wereld over. In de Caribische Zee bij Mexico was ze in haar eentje aan het snorkelen. Onder water zag ze ineens een donkere gestalte op haar afkomen. Het bleek een dolfijn te zijn die achter haar aan zwom. ,,Een tuimelaar die oogcontact met me zocht. We doken en draaiden om elkaar heen. Dat heeft een half uur geduurd. Een tijdloos moment”. 

De bijzondere gebeurtenis maakte diepe indruk op haar. ,,Een levensveranderende ervaring. Ik voelde me door dit contact verbonden met de aarde en de natuur. Of ik in de ogen van een andere beschaving keek. Het klinkt misschien wat new age-achtig, maar ik had het gevoel dat ik werd gezien in mijn hele zijn. Dat de natuur voor ons zorgt en dat we daar voorzichtig mee om moeten gaan.” Na die indrukwekkende ervaring zwom ze de daaropvolgende jaren meerdere malen met dolfijnen en ook walvissen. ,,In de buurt van walvissen en dolfijnen voel ik me het meest geaccepteerd. Ze hebben een magische uitwerking op mij. En op anderen die met hen zwommen.” 

Rode Zee

In december vorig jaar waren zij en haar man met een professionele duik- en filmploeg zes dagen op de Rode Zee in Egypte. Er werd onder water drie uur film geschoten van de wilde dolfijnen. Benno Brada: ,,We gebruikten zes camera’s en hebben het originele geluid van de dieren kunnen opnemen. De filmers en dolfijnen kenden elkaar, want al vaker waren ze daar wezen filmen. Zo ontstond er een prachtige interactie.” De onderwatercamera’s hadden Brada en Sjollema zelf aangeschaft. Via crowdfunding is een deel van het geld daarvoor bijeengebracht. ,,We gingen voor de hoogste kwaliteit. Om twee minuten film te maken is een persoon vier dagen mee bezig.” Ze staken zelf €50.000 in het project. 

Een half jaar wonen en werken Sjollema en Brada op het Zweedse eiland Öland bij Borgholm. Op het moment dat ze vorige zomer een crowdfunding startten voor hun dolfijnenproject, doken daar voor hun huis in de Oostzee uit het niets twee tuimelaars op. ,,In de Oostzee komen normaal geen dolfijnen voor, dus dat was heel bijzonder. Magisch bijna.” Sjollema zag er ook een teken in dat de intelligente zeezoogdieren het project steunden. “Ze bleven 2,5 maand voor onze deur zwemmen. Natuurlijk heb ik ook met ze gezwommen.” De dolfijnen werden plaatselijk en zelf landelijk nieuws. “Er kwam een Facebookpagina en de dieren kregen namen: Selfie en Delfie. Veel mensen ontmoetten elkaar daardoor. Dolfijnen verbinden.” 

Wereldproject

De filmbeelden zijn echt uniek, vertelt Marijke Sjollema. ,,Niemand heeft zulke opnames. We hebben met een internationaal team van de beste specialisten samengewerkt. Technisch gezien is dit een wereldproject.” Bovendien maakt de VR-bril bezoekjes aan dolfinaria overbodig. Van zwemmen met dolfijnen in gevangenschap zijn beiden geen voorstander. ,,Een tuimelaar kan wel 100 kilometer per dag zwemmen,” weet Sjollema. ,,In een dolfinarium zwemt hij alleen rondjes. En ook nog in chloorwater, waar sommige dieren blind van raken.” Door virtueel zwemmen maak je de dieren in hun natuurlijke omgeving mee. ,,Zwemmen met dolfijnen is nu bereikbaar en betaalbaar voor iedereen. En je helpt je medemens ermee, omdat je wetenschappelijk onderzoek sponsort.”