Schiermonnikoog als duurzame proeftuin

Schiermonnikoog kan een voorbeeld zijn. De zeven melkveehouders steken hun nek uit voor een duurzame landbouw. Want zoals het nu gaat, dat kan niet meer.

Koeien, scholeksters, tureluurs en grutto’s bezorgen de gasten van Schiermonnikoog een luid eerste welkom. Het is een begroeting namens zeven melkveehouders die er een bestaan vinden.

Maar de grenzen zijn bereikt. Het boeren verhoudt zich minder goed met de bescherming van de natuurwaarden op het eiland. Dat is pijnlijk, want het eiland heeft zeven boeren die niet willen denken aan stoppen. Het boeren op Schiermonnikoog is ze een lief ding waard.

Maar al twee jaar weten de boeren dat er donkere wolken over het eiland komen. Er is te veel stikstofproductie op het eiland. Er is een forse overschrijding en dit gaat ten koste van de natuur, zeker in het kwetsbare duinlandschap

Noem de afkorting PAS (Programmatische Aanpak Stikstof) en de kat is in de gordijnen. Eigenlijk zou het beter zijn dat er op het eiland geen 650 koeien grazen, maar de helft minder. De boeren hebben er nu zelf iets op gevonden. Ze zijn het erover eens geworden om hun bedrijfsvoering te verduurzamen. Nu zoeken ze naar een nieuw verdienmodel.   

Eigen zuivelfabriek

Het mooist zou zijn dat de melk van de koeien op het eiland ook op Schiermonnikoog zelf wordt verwerkt. Dan heeft de melk een meerwaarde. Immers, het is melk van koeien die weiden in de kruidenrijke eilander graslanden. Veel meer zekerheid over puur natuur is er amper te geven. Een eigen zuivelfabriek, zoals er vroeger ook eentje was, is een optie. Het zou een investering van €1 miljoen vergen.

Omschakeling naar biologische melkveebedrijven ligt voor de hand. Het zou al in 2017 kunnen. Dit betekent een veel extensievere manier van boeren met minder vee en minder bemesting. Maar het is wel een grote stap voor de melkveehouders. Daarvoor is hulp nodig. Gedacht wordt aan het Waddenfonds. Maar ook aan Rabobank die mogelijk zo beleggersgeld kan inzetten voor groene projecten. Het economisch voordeel ligt voor de boeren nu al voor het oprapen. Biologische melk brengt nu het dubbele op in vergelijking met de gangbare melk.

Verdienmodel

Professor Jan Willem Erisman, directeur van het Louis Bolk Instituut, heeft in de afgelopen anderhalf jaar heel wat neuzen in dezelfde richting gekregen. Bij de eilander boeren, maar ook bij provincie, gemeente, Rabobank, zuivelconcern Friesland Campina en het Wereld Natuurfonds. Het gaat om een duurzame manier van boeren en vooral ook om een goed verdienmodel.

,,Maak van Schiermonnikoog een proeftuin’’, moedigt Erisman aan. ,,Ga aan de slag, daar kunnen andere regio’s van profiteren.’’ Hij constateert dat het niet gemakkelijk is. ,,Het is een ziek systeem om voedsel te produceren wat niet eens de kostprijs kan dekken. De boer verdient er het minste aan, zoveel is ook duidelijk.’’

Rapport

Op Schiermonnikoog is veel energie. En op het Provinsjehûs in Leeuwarden ook. Er ligt inmiddels een rapport. Eilander melkveehouder Johan Hagen heeft het op 6 juli 2016 aan gedeputeerde Johannes Kramer meegegeven, want het past bij de ambitie om Fryslân de duurzaamste provincie te laten worden. Het rapport is de basis. Nu is het zaak om het momentum te benutten.

,,Boeren horen bij Schiermonnikoog’’, stelt Kramer. ,,Laten we hier geschiedenis schrijven.’’ Hij wordt op zijn wenken bediend door boer Hagen. ,,Op ons eiland zijn heel veel weidevogels. Die zijn er, omdat er boeren zijn.’’ Er zijn dit jaar meer dan zeshonderd broedparen van weidevogels geteld. ,,Schiermonnikoog is een uniek weidevogelgebied.’’

Ook de ganzen genieten op het eiland, tot de zomer zich bijna aandient. Maar hierover zijn de boeren minder blij. De ganzen vreten een kwart van de graslandproductie op. Pas begin juli kunnen de boeren op Schiermonnikoog voor het eerst maaien.

Ook hier zijn de boeren gastheer, net zoals ze dat zijn voor de honderdduizenden toeristen die  jaarlijks op het eiland komen voor de natuur. Boer Hagen: ,,Deze rol past ons, dat weten we maar al te goed.’’

Laatst gewijzigd op 06-07-2016 om 20:01 uur