Friese strijder wast banken de oren

Hoe is de macht van banken te breken? Dit is de kernvraag voor de Tweede Kamer in de zoektocht naar een oplossing voor ondernemers die in de wurggreep van banken zijn gekomen. Oud-bankier Folkert Fennema uit Goutum wijst ze de weg.

Folkert Fennema is de plaag van menig bank. De bedrijvendokter voert strijd tegen de ongelijke macht van de banken. Gelijk een ridder schiet hij de zwakkere ondernemers te hulp.

Dikdoenerij, hij is er wars van. Neem nou het rondetafelgesprek vandaag in de Tweede Kamer. Het is een illuster gezelschap dat de Kamerleden bijpraat over de praktijken van de afdelingen Bijzonder Beheer van banken. Het laat hem koud. In drie minuten tijd wast hij de bankensector de oren en schetst hoe het in de toekomst beter kan.

De uit Goutum afkomstige oud-bankier van Friesland Bank is inmiddels bekend als een van de grootste criticasters van banken. Hij staat met zijn Tybalt Management bedrijven bij die in de 'ziekenboeg' van banken terecht zijn gekomen. Elke week heeft hij opnieuw vijf tot tien in financiële nood verkerende ondernemers aan de lijn.

Fennema schuwt de confrontatie niet. Maar het gaat hem al lang niet meer om de grote klaagzang van hoe erg het wel niet is. Dat banken soms op een gruwelijke wijze bedrijven in de tang nemen, ze van de een op de andere dag onder het strenge regime van de afdeling Bijzonder Beheer plaatsen en vanaf dat moment hogere rentetarieven berekenen. Hij wil geen jeremiade over die bedrijven die door de banken worden opgezadeld met dure adviseurs.

Ongelijke strijd

De kern van de zaak is de grote machtsongelijkheid. Banken kunnen doen en laten wat ze willen, zonder dat het Nederlandse bedrijfsleven een vuist kan maken. Ja, ze kunnen naar de rechter, maar ook dat is een ongelijke strijd. Het uithoudingsvermogen van banken is vele malen groter dan een bedrijf dat al in de problemen zit.

Fennema voert niet alleen maar een kruistocht tegen banken, hij is vooral een vurig pleitbezorger voor een betere financiële wereld. ,,We moeten toe naar een nieuw perspectief. En dat begint met het wegnemen van de grote machtsongelijkheid tussen banken en klanten.''

Particulieren hebben lang om let een klachteninstituut gekregen in de vorm van Kifid. Wat er voor particuliere bankklanten is, zou er ook voor bedrijven moeten komen, vindt Fennema. ,,Die kunnen nu nergens naar toe. Daarmee staan ze in een ongelijke verhouding tot de macht van de banken. Dit zou de Tweede Kamer anders moeten regelen.’'

Bankenlobby

De bankensector wijst zo’n klachteninstituut af. De bankenlobby werkt volop om het te voorkomen, want het beperkt de huidige vrijheden van banken en bovendien moeten ze in de toekomst nog omzichtiger te werk gaan om aan de zorgplicht te voldoen. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) heeft al gewaarschuwd dat het met de komst van zo’n klachtenautoriteit voor bedrijven nog moeilijker zal worden om krediet te krijgen. ,,Een dreigement, anders kun je het niet zien. Pure chantage’’, vindt Fennema.

,,Het gaat hier om het bereiken van de goede dingen’’, vervolgt hij. ,,Het is juist de Tweede Kamer die aanmoedigt om minder zaken bij de rechter af te handelen, maar meer langs de minnelijke weg. Dan moet je het ook regelen. Daarin past nou juist zo’n klachteninstituut.’'

In de Tweede Kamer voelt Folkert Fennema zich op zo'n dag als een vis in het water. Met enig ,,noch oan ûnnocht’’ kruist hij in het rondetafelgesprek de degens met Rien Nagel, de topbestuurder van Rabobank. En met Chris Buijnk, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken. Het is Nagel die vindt dat het handelen van de bank ,,technisch en juridisch wel goed zit''. Alleen in de communicatie tussen klant en bank ,,is een tandje bij te zetten''. Nagel gebruikt empathie als het beste woord om het ongemak te illustreren. 

Tot zijn grote genoegen ziet hij dat de macht van de banken tanend is. Het zal tijd worden, verzucht hij. Hij kent de sector van haver tot gort, hij was jarenlang commercieel directeur bij Friesland Bank. In strak tempo vertelt hij wat ondernemers op zijn bordje schotelen. Soms doet hij het met een lach, omdat het zo bizar is. Maar steeds klinkt het onbegrip over het handelen van banken.

Banken blokkeren eenzijdig rekeningen waardoor de getroffen ondernemers geen kant meer op kunnen. Ze huren dure adviseurs van Nauta Dutilh in en boeken daarna doodleuk twee keer €20.000 van de rekening af. De ondernemer kan hoog of laag springen. Of bedrijven worden bij Bijzonder Beheer geplaatst en de bank incasseert daarna iedere maand €10.000 als extra vergoeding voor bemoeienis. 

,,De banken verdienen goud geld aan de bedrijven die ze onder Bijzonder Beheer plaatsen. Daar rekenen ze soms tarieven van 8 tot 10 procent'', verhaalt Fennema. Hij heeft er nog eentje: ,,ABN Amro hevelt nu de apothekers collectief over naar de afdeling Bijzonder Beheer. Zijn de apothekers daarmee geholpen? Nee, vanaf dat moment moeten ze een renteopslag van 1,5 procent betalen. En opnieuw, de bank bepaalt, de klant betaalt.’'

Folkert Fennema kan soms net zo’n botterik zijn als de beulen van de bank, de adviseurs van Bijzonder Beheer. ,,Als er onrecht in het spel is, dan vinden ondernemers mij aan hun zijde. Ik kan het niet hebben dat banken geen menselijke maat hebben. Dat ze alleen naar cijfers kijken, maar niet naar de ondernemers.’’

Sentiment aan het kantelen

Het kan ook anders, bezweert Fennema met overtuiging. ,,Bij banken was het tot nog toe het etaleren van kracht en macht. Ik merk dat het sentiment aan het kantelen is. Banken willen vaker tot een oplossing komen. Als ik zo’n houding merk, dan kan ik zelfs poeslief zijn.’'

Fennema verklaart de verandering in het sentiment door de aandacht van media voor de praktijken van Bijzonder Beheer. Dat ook de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onderzoek heeft gedaan, maakt dat banken onder het vergrootglas liggen. Maar dat de AFM vervolgens concludeert dat de grote onvrede vooral voortkomt uit een gebrekkige communicatie tussen banken en klanten, daarmee heeft deze de plank helemaal misgeslagen, oordeelt hij. ,,Een waardeloos rapport, niet representatief voor de werkelijke situatie.’'

Het zwartboek van Eddie van Hijum, Tweede Kamerlid voor het CDA, geeft een ander beeld. Hij heeft bijna driehonderd ondernemingen uit het midden- en kleinbedrijf die het slachtoffer zijn geworden van de rigide werkwijze van banken.

De oproep van Folkert Fennema in drie minuten toegestane spreektijd is een voltreffer. Zijn pleidooi voor gelijke machtsverhoudingen én voor een onafhankelijk klachteninstituut voor bedrijven geeft stof tot discussie. Zijn optreden is onorthodox, maar biedt mogelijk tegenwicht aan de papierlawine die al op de Tweede Kamerleden en andere belanghebbenden is uitgestort.

Er zijn al meer dan tweehonderd pagina’s ‘position-papers’ rondgestuurd om een ieder van ieders gelijk te overtuigen. Fennema heeft niks op papier. ,,ik heb geschreven dat ik daar niet aan meedoe. Ik spreek.''

Laatst gewijzigd op 16-04-2015 om 00:32 uur