Waarden van arbeid

Stakingen, ze zijn niet meer het machtsmiddel van eertijds. Vijfduizend stakende veenarbeiders in Beets in 1890. Het kan niet meer.

Sociale onvrede groeit, de werkloosheid is groot, zeker onder ouderen en jongeren. En onderwijl worden arbeidsrechten en -voorwaarden ingeperkt, jongeren na twee jaar werken op straat geschopt en is het flexibel werken tot de nieuwe toekomst bestempeld.

Toch lijkt er weinig bereidheid daartegen verweer te leveren of strijd te voeren voor betere oplossingen. In Nederland zijn maar weinig stakingen. In heel het jaar 2014, zijn het er maar 25 geweest. In elf gevallen om ontslagen te voorkomen, in negen conflicten ging het om poen.

Op 1 mei, de Dag van de Arbeid, is er juist aandacht voor het perspectief op werk. In 2014 is 8,3 procent van de Nederlandse beroepsbevolking werkloos. In Friesland ligt het percentage volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek hoger. Ruim 40 procent  van de werklozen is langdurig werkloos. Het zijn vooral de 45-plussers die geen kans zien om ergens aan het werk te komen.

Jeugdwerkloosheid

Grote zorg gaat uit naar jongeren. De jeugdwerkloosheid is te hoog. Er zijn 173.000 jongeren opzoek naar werk, van alle ruim 660.000 werklozen in Nederland.  Een grote groep mbo- en hbo-opgeleiden kan geen werk krijgen. Ze zijn goed opgeleid, dit is het niet.

Baantjes, dat lukt soms nog. Maar dit duurt maar een paar jaar. Supermarkten hebben het liefst de vijftien- en zestienjarigen, want die zijn het goedkoopst.  Na twee jaar is het genadeloos einde verhaal, bang als werkgevers zijn voor vaste contracten. Het vervolg is daarna heel moeilijk, want op de arbeidsmarkt zijn deze jongeren dan al duur. 

Dus worden alle middelen ingezet. Een vader biedt zijn goed opgeleide zonen van 19 en 22 bijvoorbeeld met aanbeveling aan op het sociale netwerk Linkedin. Voor wie ze maar wil hebben om ze aan het werk te zetten.

Vooral jongeren onder de 25 hebben het moeilijk een baan te vinden. Een op de negen is op zoek naar werk.  In andere Europese landen is de jeugdwerkloosheid nog veel erger dan in Nederland.  In Spanje en Griekenland is een op de twee jongeren werkloos, loopt geen stage en studeert niet. Ze lopen grote kans ,,een verloren generatie'' te worden.

Er is reden om voor recht en banen te strijden, is de gedachte bij vakbond FNV. Een grote manifestatie in Amsterdam is de aanzet om de 1meiviering nieuw leven in te blazen. De dag is elders in Europa een nationale feestdag, maar in Nederland heeft de viering alle glans verloren. Dit moet anders, zegt ook het Friese PvdA-kamerlid Lutz Jacobi, aanwezig bij de 1meiviering in Heerenveen. Een nationale feestdag met manifestaties, dit is haar wens.

In andere Europese landen is 1 mei de dag van grote vakbondsdemonstratie en van manifestaties. Het vuur vlamt, het valt ook terug te zien in het aantal stakingsdagen. Nederland heeft weinig arbeidsonrust. Gemiddeld zijn er in de jaren 2009 tot en met 2014 per duizend werknemers negen werkdagen verloren gegaan door stakingen. Maar in België is dit aantal al  66. In Frankrijk staan ze nog sneller en langduriger op de barricaden: 170 dagen.

Veenarbeidersstaking

Hoe groot is het contrast met de veenstaking in Beets in 1890. In heel het jaar 2014 zijn opgeteld tienduizend werknemers in staking gegaan. En dat bij 25 verschillende acties. Destijds kwam Ferdinand Domela Nieuwenhuis, leider van de socialistische beweging, naar Beets om er maar liefst vijfduizend stakende veenarbeiders een hart onder de riem te steken.

Het was Domela Nieuwenhuis die in een messcherp betoog de uitgebuite arbeiders de weg wees naar  een rechtvaardiger bestaan, een beter leven, gelijke rechten. Het waren de arbeiders die met volhardendheid en moed en onder aanvoering van onverzettelijke appèlmeesters de echte strijd voerden en daarbij in kleine stapjes succes boekten. Daarbij ging het niet alleen om werk en meer loon, even zo belangrijk was ,,verheffing van de arbeiders''. Met onderwijs, met het opwekken van belangstelling voor cultuur en natuur.

Daarin zit het grote verschil met nu. De ,,verheffing'' is wel geregeld. Onderwijs is voor een ieder beschikbaar, de moderne middelen brengen cultuur en natuur heel dichtbij, maar op een Dag van de Arbeid is werk niet meer vanzelfsprekend. De flexibilisering van werk herbergt het gevaar van de grote ontwrichting van de arbeidsmarkt. De verbondenheid van werknemers onderling, maar ook die tussen werkgevers en werknemers raakt verloren. Wat rest zijn de waarden van 1 mei, want die blijven levend: solidariteit, eendracht en veerkracht.

Laatst gewijzigd op 01-05-2015 om 08:38 uur