Dreun Noorderlinge: fraude en worsteling met toezicht

Fraude bij verzekeraar Noorderlinge. Niet door klanten, maar door de directeur zelf. Een drama. Net op het moment dat De Nederlandsche Bank het toezicht verscherpt. Hoe weet een kleine verzekeraar overeind te blijven?

De kleine verzekeraar Noorderlinge in Leeuwarden krijgt dreun op dreun. Na enkele jaren rode cijfers is het nu de hoogste baas die fraude heeft gepleegd. Het gaat om zeker €500.000. ,,Onrechtmatige zelfverrijking’’, formuleert woordvoerder Fokke Douma. De praktijken spelen al sinds 2009. Douma gaat er niet op in.

Halverwege september 2015 is het duidelijk. De vermoedens worden bewaarheid en een bekentenis volgt. De raad van commissarissen zet Sjoerd Hijlkema, tot dan directievoorzitter, op non-actief. Er volgt aangifte bij de politie en voorts is toezichthouder De Nederlandsche Bank ingelicht, evenals de Autoriteit Financiële Markten. 

,,Het is zo’n beetje het ergste dat je kan overkomen’’, vertelt Douma. ,,Dit soort dingen mag niet. Het is slecht voor het vertrouwen in ons, in onze branche. Juist in de huidige turbulente markt moeten we er alles aan doen om vertrouwen te winnen.’’

De 35 medewerkers van Noorderlinge moeten zich herpakken. De emoties zijn eerst heftig. ,,Het vertrouwen moet weer terugkomen’’, zegt woordvoerder Fokke Douma. ,,Wat helpt dat zijn de hartverwarmende reacties van de intermediairs. Het sterkt als wordt gesteld: ’We geloven in jullie.’

Vergrootglas De Nederlandsche Bank

De Nederlandsche Bank heeft inmiddels het vergrootglas op Noorderlinge. Bij de verzekeraar erkennen ze zulks niet: ,,Het is niet kies om daarover mededelingen te doen.’’ Bovendien eist de toezichthouder zelf grote prudentie.

Het is De Nederlandsche Bank die al enige tijd de teugels aantrekt bij de kleine verzekeraars.  De financiële verantwoordelijkheden zijn groot, zeker met het oog op strengere eisen. Bovendien, het schort her en der aan toezicht, is de constatering. Ook de kwaliteit van bestuurders en toezichthouders moet worden opgeschroefd. Bestuurders moeten aan criteria voldoen, soms moeten het professionele krachten zijn met veel kennis en expertise. Niet langer kunnen de onderwijzer en de ambtenaar in het bestuur.

Verscherpt toezicht

De kleine verzekeraar in zijn algemeenheid zit in een lastig parket. Strengere regels en verscherpt toezicht maken het moeilijk. Maar wat graag wil directievoorzitter Sjoerd Hijlkema van Noorderlinge eind augustus een lans breken voor de positie van onderlinge verzekeraars als de zijne. Het is zijn laatste interview.

Twee weken na het vraaggesprek, het is halverwege september, belt Bote Posthumus, ook directielid van Noorderlinge. Of publicatie achterwege kan blijven. Hij kan en wil niet ingaan op het waarom. Het is erg vervelend en complex allemaal. ,,Waarom belt uw collega niet? Is hij niet meer in dienst?’’ Posthumus zwijgt, hij staat er dan alleen voor.

Derde kosten voor toezicht

Noorderlinge is met €18 miljoen premie-inkomen  een volwassen speler, maar weet ook dat nu 30 procent van de kosten moet worden toegerekend aan toezicht en controle. Voor het ministerie van Financiën is het geen geheim. Daar zijn ze zich bewust dat toezicht en controle de verzekeraars jaarlijks tientallen miljoenen euro’s extra kosten.

Ook de Tweede Kamer springt in de bres voor de kleine verzekeraars. Bij kamerleden leeft de vrees dat de toezichtseisen te knellend zullen zijn. ,,Terwijl een onderlinge verzekeraar toch prima past in het streven naar een participatiesamenleving’’, vindt VVD-kamerlid Aukje de Vries.

Relaties

,,Persoonlijk contact, dat is de kracht van een onderlinge verzekeraar’’, beweert Sjoerd Hijlkema, de dan hoogste baas van Noorderlinge. ,,Het gaat ons om relaties, niet om prijsconcurrentie via internet. Dat past niet bij ons.’’

Het lukt, de vruchten van de in 2012 beklonken fusie tussen Leeuwarder Onderlinge en Zevenwouden in Heerenveen worden geplukt. Eerst waren er nog de lasten van het inelkaar schuiven van organisaties, een nieuw automatiseringssysteem, maar nu tellen de kostenbesparingen. De organisatie is van 45 naar 35 voltijdsbanen teruggebracht.

Verliesjaar

Na het verliesjaar 2013 (een min van €2,8 miljoen, vooral door een zware last vanwege stormschade) noteerde Noorderlinge in 2014 een winst van €764.098. Noorderlinge verwacht de positieve lijn in 2015 verder te kunnen doorzetten. De nu ontdekte fraude drukt echter het resultaat.

Op het verlies van de grote verzekerportefeuille van Friesland Bank Assurantiën heeft Noorderlinge ook een antwoord. Het scheelde na de ondergang van Friesland Bank €2,5 miljoen premie. Op eigen kracht hengelt Noorderlinge nu met de intermediairs nieuwe klanten binnen. ,,Wij zijn tevreden’’, is het oordeel van Hijlkema. ,,We ervaren dat er markt is voor maatwerk. Gemeenschapszin telt echt.’’

Uitdaging

Noorderlinge is een onderlinge verzekeraar met een rijk verleden. Geworteld in de Friese samenleving, waar het met gemak kan voldoen aan de hedendaagse maatstaven omtrent de klant centraal, betrouwbaarheid, kostenefficiëntie en nut. ,,Het is de uitdaging om dit in de lucht te houden’’, vindt Hijlkema. ,,We zullen ons best doen om ons eigen plekje te blijven verdienen.’’

Het is niet dat mensen alleen maar naar de prijs van een polis kijken. Het aspect ontzorgen is ook van belang, constateert de verzekeraar. Het is precies de reden dat Noorderlinge zaken doet met intermediairs. Het is een belangrijke keuze voor Noorderlinge en ook eentje met consequenties. Het kostenniveau ligt daardoor hoger. De grote verzekeraars hebben na alle reorganisaties een kostenratio van zo’n 15 procent, in Leeuwarden op 22. Noorderlinge heeft een robuuste solvabiliteit. Er is €15 miljoen achter de hand, terwijl bijna €4 miljoen vereist is.

Solidariteit

Een kleine onderlinge verzekeraar heeft iets charmants. De sterke regionale binding is de kracht, ook al kost het de klanten soms iets meer. Wat telt is solidariteit. Het is het samen dragen van een risico, het oorspronkelijke principe van een onderlinge.

Twee Friese onderlinge verzekeraars vonden elkaars kracht om juist in Friesland een rol van betekenis te kunnen blijven spelen. Bij de Leeuwarder Onderlinge zag de pas aangetreden directie, Sjoerd Hylkema en Bote Posthumus, al in 2009 dat het een sprong voorwaarts moest maken om voldoende schaalgrootte te krijgen. Een fusie was een van de opties.

Dertig kilometer verderop worstelde verzekeraar Zevenwouden. Er waren ingrepen nodig en zeker een nieuwe oriëntatie op de toekomst. Enkele verliesjaren hadden de solvabiliteit flink aangetast en een ieder daar met de neus op de feiten gedrukt. Ook De Nederlandsche Bank kijkt op deze momenten kritisch mee en vraagt sturend en dwingend om oplossingen.

Uiteindelijk is  beider kracht in 2013 samengesmeed. Zevenwouden was met een premievolume van rond de €20 miljoen drie keer groter dan Leeuwarder Onderlinge. Andersom was de solvabiliteit van de Leeuwarder verzekeraar drie keer beter dan die van de Heerenveense. De nieuwe merknaam werd Noorderlinge, Zevenwouden formeel de naam van de onderlinge.

Kloof met achterban

De grootste bedreiging voor de onderlinge verzekeraars is misschien wel dat er een kloof ontstaat met de achterban, omdat de onderlinge zich op last van toezichthouders vervreemdt om zo aan alle eisen te kunnen voldoen. Terwijl het bijzondere van een onderlinge nou juist is dat bestuur en leden van heel veel op de hoogte zijn, maar wat minder van alle regels van De Nederlandsche Bank.

Ook bij Noorderlinge denkt men na over de verdere toekomst. Alles is in beweging, ze moeten wel. Het gaat om de kernvraag hoe het karakter en de identiteit van de onderlinge te behouden en te waarborgen en tegelijk te worden bevrijd van het uitgebreide regel- en toezichtsharnas. Een optie zou kunnen zijn de verzekeringsportefeuille helemaal onder te brengen bij een herverzekeraar. Minister Dijsselbloem heeft hier echter een stokje voor gestoken. Ook dan geldt er toezicht.

Machinekamer

,,We kunnen ook achter de schermen met andere partijen samenwerken’’, oppert Hijlkema. ,,We hebben het dan over de machinekamer. Gezamenlijk automatisering, verwerking en controle en toezicht doen bijvoorbeeld.’’ De klant merkt het niet, maar het levert wel voordelen op.

De verleiding is echter groot, is de waarschuwing. ,,Voor ons is belangrijk dat we naar onze klanten onze identiteit uitstralen. Dat we als onderlinge kunnen bepalen waar we voor staan en daar ook het beleid op kunnen bepalen. Het is dat clubgevoel dat voor een onderlinge zo belangrijk is.’’

Laatst gewijzigd op 20-10-2015 om 20:12 uur