Marktwerking veroorzaakt groot drama in zorg

Marktwerking in de zorg is een ramp. Wie kan nog met droge ogen verklaren dat de regen aan faillissementen in het taxivervoer de zegen is van marktwerking? De offers voor lagere zorgkosten zijn inmiddels erg groot.

Hij was niet de eerste de beste. Alex Brenninkmeijer, de Nationale Ombudsman van dat moment, waarschuwde eind 2013 voor de ernstige gevolgen van de marktwerking in de zorg. Het was vlak voor zijn afscheid, de kritische en recalcitrante Ombudsman wilde nog wat appeltjes schillen. ,,Den Haag heeft geen oog voor wat er zich allemaal afspeelt.’’

Telkens als het nu misgaat is het de schuld van marktwerking. De politicus zegt het, de bestuurder, zelfs de taxidirecteur. Alsof het niet mensen zijn die fout op fout stapelen en de samenleving opzadelen met gedrochten. Dat er in twee jaar tijd al zoveel taxibedrijven failliet zijn gegaan, is symptomatisch voor het failliet van de marktwerking in de zorg.

Taxi Klomp is net failliet. Sneu is dit. Het vervoersbedrijf uit Ede is een grote speler in het land. Of liever was. Het bedrijf dat zo’n vijfhonderd mensen aan werk hielp, van wie honderd in Friesland, vervoerde onder andere leerlingen naar scholen en patiënten naar ziekenhuizen. Ook in Friesland. Het bedrijf deed het vooral goedkoop.

Het faillissement van Taxi Klomp is geen incident. Het drama is veel groter. Want in 2014 had Klomp een groot vervoerscontract afgesnoept van Taxi Oenema in Heerenveen. Maar liefst €1 miljoen was Klomp goedkoper. Marktwerking had zijn werk gedaan, constateerde de tevreden opdrachtgever, Zorggroep Alliade in Heerenveen. De directie blies van de toren dat het de zorgkosten flink omlaag had gebracht. Maar wie dwongen zij tot een offer?

Gevolgen

De gevolgen waren ernstig. Taxi Oenema kon in 2014 het hoofd niet meer boven water houden door het verlies van het contract en een belangrijk deel van de omzet. In oktober 2014 volgde het faillissement. Het werk en een groot deel van de honderd chauffeurs werd even later overgenomen door concurrent Taxi Witteveen. Via een uitzendbureau. Tegen lagere lonen.

Begin 2015 had dit faillissement van Oenema weer tot gevolg dat de taxibedrijven Beimers in Leeuwarden (110 mensen aan het werk) en Javo in Drachten (30) bankroet werden verklaard. Zij werden in het drama meegesleept. Ze hadden werkzaamheden verricht voor Oenema.

Ontwrichting

De hele vervoersstructuur in Friesland is onder het mom van marktwerking ontwricht geraakt. Door de verplichte aanbestedingen worden bedrijven tegen elkaar uitgespeeld. Vooral de kleinere bedrijven voelen hoe ze worden gemangeld in de concurrentieslag. De opbrengst per rit ligt een vijfde lager dan vijf jaar geleden.

En nog is het niet afgelopen. Want het faillissement van taxibedrijf Klomp eist ook weer nieuwe slachtoffers. Er zijn in Friesland nog heel wat bedrijven die als onderaannemer ritten hebben verzorgd en over dit jaar nog het geld moeten ontvangen. Daar kunnen ze nu naar fluiten. Zo gingen eerder Beimers en Javo ook naar 'gychem'.

Mismanagement

Kon vervoersbedrijf Klomp eigenlijk wel zo goedkoop? Nee, bij aanbestedingen schreef het bedrijf meerdere malen onder de kostprijs in. Eigenlijk is hier sprake van mismanagement. Maar hoe kon vervoersbedrijf dit volhouden? Door het eigen personeel uit te buiten. Door de cao niet na te leven, door salaris niet uit te betalen, door medewerkers te intimideren om een loonoffer te brengen omdat anders faillissement zou volgen en door rekeningen niet te betalen.

Het is de overheid die hier geen oog voor wil hebben. Die wil alleen lagere kosten. Het is de zorggroep Alliade die slechts jubelt over kostenreductie. Zij voelen geen verantwoordelijkheid.

Het is marktwerking over de ruggen van al die chauffeurs die nog minder verdienen dan schoonmakers. Wie wil er voor €7 per uur? Wie de moed heeft er iets van te zeggen, die weet dat hij buiten zonder werk staat. Alsof de tijd een eeuw teruggaat. Onder het mom van marktwerking is er een drama gaande dat nog geen einde heeft gevonden.

Planeconomie

Toenmalig ombudsman Brenninkmeijer stelt dat marktwerking veel beter is te omschrijven met ‘planeconomie’. ,,Je kunt heel veel nadruk leggen op het begrip kwaliteit in de zorg, maar de patiënt bepaalt wat dat is. En dat is heel wat anders dan wat techneuten bedenken.'' Wat nu in zorgvervoer gebeurt, is symptomatisch voor andere onderdelen van onze zorgzame samenleving. Bij Thuiszorg is hetzelfde beeld.

Het verwijt van Brenninkmeijer naar de politiek is nog steeds geldend: ,,De politiek luistert selectief, maar moet eigenlijk diep de samenleving in.’’ Wat er nu misgaat in het zorgvervoer, geldt volgens hem eigenlijk ook breder in de gezondheidszorg: ,,De financiële prikkels in het systeem zijn zo ingewikkeld dat de doorsnee directie van een ziekenhuis zijn eigen begroting niet begrijpt. De toezichthouders, de patiënten en de verzorgden snappen ook helemaal niet wat er omgaat.’’

Laatst gewijzigd op 28-04-2016 om 20:21 uur