Terschelling ontploft door gaswinning

In een oogwenk stond Terschelling in vuur en vlam. Het plan voor gaswinning heeft de gemoederen verhit.

De Terschellingers beschouwen het eiland als hun achtertuin. De natuurwaarden achten zij als onbetaalbaar. Ze leven met het besef dat ze het eiland te leen hebben voor de volgende generaties. Veel Terschellingers willen hierin niet rekkelijk zijn en offers brengen. Het hoofd schudt nee.

Veel Terschellingers voelen aan hun water dat er zaken op hun afkomen die voor de toekomst grote gevolgen kunnen hebben. Met posters, met daarop een Schop van Lobke, maken ze massaal duidelijk dat ze geen gaswinning willen. Uiteindelijk moeten ze de minister van Economische Zaken overtuigen. Ze hebben al verschillende Kamerleden mee in hun verzet. Minister Henk Kamp zal de Tweede Kamer nog voor 1 april informeren over dit onderwerp. Tot die tijd neemt hij geen onomkeerbare stappen. 

Omstreden zaak

Gaswinning is in zeer korte tijd een omstreden zaak geworden. De aardbevingen in Groningen hebben een grote omslag veroorzaakt in de publieke opinie. Daar waar men een halve eeuw geleden nog vol trots was over de vondst van een gasveld in de eigen omgeving, is het nu schrikken als er plannen zijn om het gas te winnen. Emotie en argumentatie strijden bij veel Terschellingers om voorrang.

,,Geen gaswinning’’, stelt Annet van Essen van het actiecomité GasTvrijTerschelling. Ze is pertinent in de afwijzing. Ze kan en wil niet begrijpen dat de schoonheid van Terschelling een mogelijk offer wordt voor kortstondig economisch profijt. Op Terschelling lijkt er weinig maatschappelijk draagvlak te vinden voor gaswinning. ,,Als dat zo is, hou dan met de plannen op’’, is het hartgrondige advies van oud-voorzitter Hugo Gorter van de Stichting Ons Schellingerland.

De lont is aangestoken, achter veel ramen hangen de posters. Massaal was de toestroom voor de door de gemeente belegde informatiebijeenkomst in ET10 in Midsland. Op 17 februari zat de zaal met driehonderd mensen mudvol. Ruim honderd mensen moesten buiten blijven, zij konden geen stoom afblazen, geen kritische vragen stellen. Het was alsof dit een aanmoediging was om de volgende dag op de inderhaast ingelaste extra bijeenkomst met nog veel meer passie en vuur ten strijde te trekken.

,,Er is zoveel onduidelijk’’, fulmineert Van Essen. ,,Daarover heerst bij de mensen veel boosheid. Het is tot begin dit jaar heel schimmig gegaan, ook bij de gemeente.’’ Zij maakt overuren om een ieder duidelijk te maken wat er aan de hand is en wat gevolgen kunnen zijn. ,,Als actiecomité proberen we zoveel mogelijk informatie te geven, opdat de Terschellingers hun eigen oordeel kunnen geven.

Van Essen laakt de lakse houding van het gemeentebestuur van Terschelling. Deze had een voorbeeld kunnen nemen aan provinciale staten van Fryslân. Deze namen op 21 januari een motie aan waarin ze heel stellig verkondigden dat er geen sprake zou kunnen zijn van gaswinning in het Waddengebied. ,,De belangen van Terschelling en van de Terschellingers horen toch altijd voorop te staan?’’

Wethouder Hendrik van der Wielen doet moeite om de eilanders te overtuigen van het nut van een ander strijdplan. ,,Het gemeentebestuur wil over dit onderwerp aan tafel blijven. Dan kun je in ieder geval meepraten.’’ Het is inmiddels een gevoelig dossier geworden voor het gemeentebestuur. Een half jaar lang bleef het plan binnenskamers, was er wel volop overleg met Tulip Oil en werden raadsleden meerderde keren in het geheim geïnformeerd. Maar het grootste deel van de eilanders wist van niks.

Het was 2 december dat wethouder Hendrik van der Wielen de raadsleden in vertrouwen inlichtte over het gewijzigde plan van Tulip Oil. Het zou niet langer blijven bij een aanvraag voor een proefboring. Tulip Oil wilde snelheid maken, het kwam met een gecombineerde vergunningsaanvraag voor zowel een proefboring als winning. Het woord gaswinning begon rond te zingen op het eiland. Vanuit de gemeenteraad werd op 16 december duidelijk gemaakt dat er ,,dringend behoefte was aan uitleg’’. De raad wilde de betrokken partijen aan tafel krijgen en drong aan om snel een informatieavond te beleggen. Maar het gemeentebestuur talmde, terwijl ,,de roep om informatie luid en duidelijk was gehoord’’, zo erkent Van der Wielen.

Terschelling raakte in het nieuwe jaar in rep en roer. Het actiecomité GasTvrij Terschelling was de aanstichter. Op het anders zo vredige eiland, af en toe opgeschrikt door onderlinge twisten, deden de wildste verhalen de ronde. Ze waren de bron voor verzet vanuit de bevolking, te beginnen in Hoorn, maar al snel uitwaaierend over het hele eiland.

Lichtblauwe rompertjes

Er was onbegrip bij een kleine groep rond Annet van Essen. Aan haar keukentafel, met uitzicht op de een van de mogelijke locaties voor de boortoren, werd het verzet georganiseerd. In snel tempo werden strijders gemobiliseerd. Er werden posters gemaakt, in een oplage van duizend exemplaren. Er kwamen buttons, luchtblauwe rompertjes zelfs. ,,We willen ook vooral met onze acties kunnen lachen’’, motiveert Van Essen.

Het zou leiden tot de eerste demonstratie op het eiland Terschelling. Nooit eerder was de bevolking de straat opgegaan om met spandoeken hun hart te luchten. Het was die vrijdagmiddag 13 februari een bijzonder gebeuren op het haventerrein van West-Terschelling, waar zo’n zeventig eilanders van zich lieten horen. Het moment was welgekozen. De pijlen waren gericht op Wouter van Dieren, namens het bureau IMSA de adviseur van Tulip Oil. Hij had de opdracht om te onderzoeken of er op Terschelling draagvlak zou zijn voor gaswinning, zo mogelijk met een compensatie voor het eiland.

Geen denken aan, aldus GasTvrij Terschelling. En ze waren van plan dat die vrijdagmiddag ook aan de gasten van Van Dieren duidelijk te maken. Maar dat gezelschap, onder wie oud-minister Sybilla Dekker, nu commissaris van adviseur Haskoning,  had op het laatste moment afgezien van de trip naar Terschelling. Ze waren gewaarschuwd. De kersverse burgemeester Bert Wassink was er wel, samen met de wethouders. Van afstand sloegen ze de historische demonstratie gade. Ze wisten toen al dat deze geest lastig weer in de fles zou zijn te krijgen.

,,We hadden deze commotie aan zien komen’’, zegt woordvoerder en jurist Joost den Dulk van Tulip Oil. Hij straalt rust uit, maar er is bij hem ook enig ongemak nu veel Terschellinger pijlen op hem zijn gericht. In het spervuur aan vragen blijft hij wel overeind, maar veel duidelijkheid geeft hij tot nog toe niet aan de eilanders.

Tulip Oil steekt de hand in eigen boezem. ,,We hebben nu de regie in handen genomen. Achteraf bezien hadden we dat veel eerder moeten doen’’, zegt Den Dulk. ,,Al blijft het lastig manoeuvreren. Veel zaken zijn in onderzoek. Daarover kunnen we helemaal nog geen duidelijkheid geven. Al hoe graag de bevolking dat ook wil.’’

Dat Terschelling leeft op een schat, dat was al sinds 1992 een gegeven. Tot op heden was het een verborgen schat. De ontdekking van een gasvoorraad van tussen de 2 miljard en 5 miljard kubieke meter was eind vorige eeuw voor de Nederlandse Aardolie Maatschappij eigenlijk een teleurstelling. De vondst werd bijgeschreven in de categorie kleine velden. Het werd te klein geacht. Van winning zou geen sprake zijn. Niemand die er nog aan dacht. Zo bleef het rustig.

Totdat op 7 augustus 2013 een overeenkomst werd beklonken tussen het Britse gaswinningsbedrijf Ascent en het Nederlandse Tulip Oil. Er was een persbericht waarin Ascent netjes meldde dat het de rechten op het Terschellinger overdroeg aan de Hollandse nieuwkomer. De prijs werd er bij vermeld: maximaal €450.000.

Niemand die acht sloeg op dit bericht. Ook op Terschelling niet. Het was nieuws dat niet doordrong. Maar Tulip Oil, een in 2010 opgerichte onderneming, zag kansen. NAM-directeur Roelof Platenkamp zag het scherp als oprichter en nu directeur. Tulip Oil zou zich slechts richten op het winnen van gas en olie in eerder door anderen gevonden velden. Als geen ander wist hij dat de kleine velden lucratief zouden worden, omdat de winning uit het immense gasveld van Slochteren eindig zou zijn.

Allereerste gas stroomt weer bij Hemrik

Her en der slaat Tulip Oil sindsdien zijn slag met kleine gasvelden. Op 11 februari 2015 kon de vlag uit. Het allereerste gas stroomde uit het weer in productie genomen gasveld bij het Friese Hemrik. Tulip Oil denkt er de komende tien jaar nog 400 miljoen kubieke meter te kunnen winnen. Het duurde op Terschelling tot 17 juni 2014, voordat gaswinning doordrong bij het gemeentebestuur. Toen werd de gemeente Terschelling op de hoogte gebracht van de plannen van Tulip Oil. Het plan was om een proefboring te verrichten en daarvoor was een startnotitie gemaakt. Voor gaswinning komt immers heel wat kijken aan vergunningen, procedures.

Wethouder Van der Wielen informeerde wel, maar op de Terschellinger wijze. De gmeenteraad en de raadscommissie kregen steeds informeel of in besloten zittingen informatie over de plannen van Tulip Oil. Het was duidelijk, hij wilde deze broedende kip niet storen, in afwachting van een mooi perspectief waarmee de Terschellinger geldkassen zouden kunnen worden gevuld met euro’s uit gas.

,,We willen in gesprek blijven. Daarmee kunnen we de Terschellinger belangen het beste dienen’’, zegt Van der Wielen. Om die reden bleef hij ook aanschuiven bij overleg over gaswinning. Als er al vragen over waren, wimpelde hij die weg, omdat ze prematuur zouden zijn. En bovendien: ,,Het is het ministerie van Economische Zaken dat over gaswinning een besluit neemt. Dat is niet aan Terschelling.’’

Glinsterende euro’s zijn aantrekkelijk voor Terschelling. De gemeente heeft moeite om financieel de eindjes aan elkaar te knopen. Dus als er uit gaswinning ettelijke miljoenen euro’s als compensatie zouden komen, dan zou het eiland daar wel bij varen. Zoveel koopmansgeest toonde Van der Wielen.

De te winnen voorraad van de gasvelden M10a en M11 vlak boven en onder het eiland Terschelling is klein, zeker in vergelijking met de gasbel van Slochteren die zo’n 2800 miljard kubieke meter groot is en waarvan nu minder dan 1000 miljard resteert. Nu er jaarlijks veel minder dan de eerder vastgestelde 38 miljard kubieke meter uit het immense gasveld onder Groningen mag worden gehaald, weten ze elders in Nederland dat de zoektocht naar gas uit kleinere gasvelden in snel tempo wordt geïntensiveerd.

In ruim een maand tijd heeft het actiecomité GasTvrij Terschelling zestienduizend mensen gemobiliseerd tegen de gaswinning. Zoveel handtekeningen zijn er al om Tulip Oil op andere gedachten te brengen. Zover is het nog lang niet. Tulip Oil wijst erop dat het nog maar aan het begin staat van de procedures voor vergunningen. Het actiecomité bundelt daarom de krachten met de Waddenvereniging, Milieudefensie, It Fryske Gea, de Friese en Groninger Milieufederatie, Staatsbosbeheer en Vogelbescherming. Om nog meer tegenspel te kunnen bieden. 

Het grootste deel van de Terschellingers is inmiddels sceptisch of ronduit afwijzend. De vele posters van de Schop van Lobke maken het sentiment duidelijk. De gemeenteraad van Terschelling is tegen gaswinning op het eiland, vooral uit angst schade toe te brengen aan de natuurwaarden van het eiland en de toeristische belangen op het spel te zetten. Ook Provinciale Staten van Fryslân zijn tegen nieuwe gaswinningsprojecten binnen de provinciegrenzen. Duidelijker kan het niet zijn. 

Voor Tulip Oil nu nog niet. Uit alle macht probeert het bedrijf de investering in het Terschellinger gasveld te gelde te maken. Het gemeentebestuur heeft de opdracht om gaswinning te voorkomen, maar moet ook in dialoog blijven met Tulip Oil. Ook moet een nieuwe adviescommissie vanuit de eilander bevolking aan het werk. In sommige ogen is dit hetzelfde als het creëren van draagvlak 

Een gebrek aan ook maar enige steun zou complicerend zijn, geeft Den Dulk van Tulip Oil toe. Het zou kunnen leiden tot jarenlange procedures. Dit is een moment van twijfel bij Den Dulk: ,,Dat zou een punt kunnen zijn om een heroverweging te maken voor het plan van gaswinning op Terschelling.’’

Laatst gewijzigd op 06-03-2015 om 13:09 uur