Vier jaar in zes Friese ambities

UPDATE: Fryslân is vier jaar lang de provincie van de zes ambities. De Friezen mogen zich verheugen op dit haast bijbelse elan uit het nieuwe bestuursakkoord van CDA, FNP, VVD en SP. Friezen hoeven minder belasting te betalen. En boeren krijgen de ruimte.

Kort en goed zijn het de volgende zes ambities: krachtige gemeenschappen, moderne provincie, toekomstbestendige economie, vanzelfsprekende duurzaamheid, vitaal Frysk eigene en een dynamische omgeving in de mooiste provincie.

Het akkoord heeft als titel 'Foar elkenien, mei elkenien’ meegekregen. Want de vier partijen willen er niet alleen zijn voor de Friezen of voor Fryslân. Voorbeeld. Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Het moet een feest worden van alle Friezen, het wordt gedaan namens Nederland en het moet interessant zijn voor de Europeanen.

De inzet van het nieuwe college is onder andere gericht op krachtige gemeenschappen. Want Fryslân is meer dan elf steden, ruim 400 dorpen en 647.000 inwoners. De provinciale overheid neemt afstand door regels en belemmeringen te verminderen.

De nieuwe gedeputeerden zijn Sander de Rouwe en Sietske Poepjes (beiden CDA), Klaas Kielstra (VVD), Michiel Schrier (SP) en Johannes Kramer (FNP). Woensdag 20 mei bespreken Provinciale Staten het akkoord.

Fries investeringsfonds

De Friese economie staat hoog op de lijst. Ook hier wil het college terug naar eenvoud. Regelingen en fondsen voor het bedrijfsleven worden simpeler opgezet en in aantal verminderd.

Friese bedrijven krijgen meer kans om goede plannen gefinancierd te krijgen. Het is een antwoord op het gegeven dat bedrijven moeilijk geld bij banken weten los te peuteren. Door de economische en financiële crisis stellen die zich terughoudend op. De provincie wil daarom een Friese ontwikkelingsmaatschappij (FOM) oprichten.

Het lijkt op het initiatief van Friesland Bank bijna een halve eeuw geleden. Die kwam toen met de Friese Participatiemaatschappij als een soort kraamkamer voor jonge bedrijven, juist in een tijd dat het economisch wat tegenzat.

Academisch onderwijs

Het nieuwe college wil investeren in onderwijs. Het ziet een groot belang in zowel hbo- als academisch onderwijs. Maar daar waar gedeputeerde Jannewietske de Vries al voortvarend kort voor de verkiezingen de elfde faculteit voor Fryslân presenteerde, is er nu enige voorzichtigheid. De provincie wil zekerheden, zo bevestigen alle betrokken partijen. 

De komende maanden wordt daarom een onderzoek uitgevoerd naar de effecten van de elfde faculteit van Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Als dat positief uitvalt, dan wil het bijdragen aan de beginfase. Hbo-studenten kunnen dan binnen Fryslân academisch onderwijs volgen. Het gaat vooral om master-opleidingen. Het moet aanvullend zijn op de huidige hbo-opleidingen in Leeuwarden. En duidelijk is het provinciebestuur over het geld, het kan niet zo zijn dat de provincie alleen betaalt en de RUG de geneugten heeft.

Gratis OV voor toeristen

Toeristen kunnen zich voortaan verblijden in Fryslân. Geen gedoe meer, als ze overnachten in de provincie, krijgen ze een gratis OV-dagkaart. Het moet de nieuwe gastvrijheid beklemtonen. Toerisme wordt beschouwd als groeisector. De investeringen zullen gericht zijn op structuurversterking, minder op marketing. Hoe precies, dat moet nog zijn uitwerking krijgen. 

In 2025 kwart energie duurzaam

Wat betreft energie ligt de lat hoog. In het jaar 2025 moet een kwart van de energie duurzaam worden opgewekt in Fryslân. In 2050, het is nog ver weg, moet de energievoorziening zelfs helemaal onafhankelijk van fossiele brandstoffen zijn. Speerpunten voor nu zijn zonne-energie, led-verlichting bij tankstations, energie uit water en mestvergisting.

Windmolens worden beschouwd als tijdelijke bijdrage aan de verduurzaming van de Friese economie. De negatieve effecten op het landschap zijn het struikelblok. Het nieuwe provinciebestuur wil zich niet neerleggen bij plaatsing van windmolens in het IJsselmeer. Opnieuw wordt bij minister Henk Kamp van Economische Zaken de Afsluitdijk als alternatief bepleit.

Over gaswinning is het nieuwe bestuur duidelijk: geen nieuwe gasboringen. Ook de winning van schaliegas wordt afgewezen, evenals de opslag van CO2. Vreemde stoffen in Friese bodem is zodoende uitgesloten. Ten aanzien van de zoutwinning vanonder de Waddenzee is het motto: vinger aan de pols.

Vinger aan de pols

Culturele Hoofdstad in 2018 wordt de belangrijkste culturele gebeurtenis in Fryslân. Het wordt de nieuwe verantwoordelijkheid van CDA-gedeputeerde Sietske Poepjes. Het moet een succes worden, een feest voor alle Friezen, maar ook leiden tot versterking van de Friese economie. Opvallend: de vinger wordt aan de pols gehouden om te voorkomen dat geld wordt uitgegeven dat er niet is.

Deltaplan Frysk

Er komt een overkoepelend Deltaplan Frysk. Dit moet leiden tot een versterking en verankering van de tweede rijkstaal. Het Fries bepaalt de identiteit van de provincie en de Friezen. Om de positie van het Fries te behouden, wordt vol ingezet op meertalig onderwijs. Zelfs een noviteit: de Grutte Pier prijs. Voor de basisschool met de hoogste score bij de eindtoets Fries.

Omrop en media

Omrop Fryslân wordt gezien als een belangrijke pijler onder het gebruik van de Friese taal. Daarom bepleit het provinciebestuur een zelfstandige positie voor deze regionale omroep in de Mediawet, ook al weet het dat staatssecretaris Sander Dekker daar heel anders over denkt. Samenwerking van Friese mediabedrijven wordt als een positieve ontwikkeling gezien. Het provinciebestuur ziet het medialandschap, ook in Fryslân, volop in beweging is. Het hecht aan een gezond medialandschap, ook als noodzakelijke controle op de politieke macht.

Landbouw en natuur

De landbouw krijgt weer meer ruimte. Of anders geformuleerd: er komt een nieuwe balans tussen boer en natuur. De Friese landbouw wordt beschouwd als van grote waarde en wordt daarom minder lastig gevallen met regels. Er wordt zelfs gesproken van 'beleidsvakanties' en 'beleids-luwe zones', of nog rigoreuzer: afschaffing van beleid waar het de landbouw in de weg zit.

Alles wordt in het werk gesteld om ganzenschade drastisch te verminderen. Als er in 2016 geen verbetering is, wordt een andere aanpak overwogen. De huidige winterrust blijft tot die tijd maximaal twee maanden.

Er is een duidelijke kentering te zien in de verhouding boer en natuur. Er wordt buiten de zones van de ecologische hoofdstructuur (EHS) geen landbouwgrond meer omgezet in natuur. Er komen ook geen nieuwe ecologische verbindingszones buiten de EHS. Daar kan zelfs natuurgebied weer het label landbouwgrond krijgen.

Fryslân is trots op de Dairy Campus. Het laat de vooraanstaande veeteeltpositie zien. Hetzelfde wil het provinciebestuur bereiken met de aardappelsector. Over vier jaar moet er een Akkerbouwl Academie staan.   

Wegen

De provincie Fryslân is bijna af als het gaat om de infrastructuur. Daarin kan het nieuwe bestuur weinig ambitie meer kwijt. Een nog betere weg naar van Donkerbroek naar Oosterwolde is een wenspunt. En opnieuw wordt geprobeerd om het Rijk te overtuigen om een aquaduct te bouwen in de A6 bij Scharsterbrug. Zo kan het obstakel van de brug in de Skarsterrien uit de weg worden geruimd. Maar dit is er eentje van lange adem.

Minder lasten

Als Fryslân af is, is het argument ook gevonden om minder geld van automobilisten te vragen. Dus worden de komende vier jaar de provinciale opcenten verlaagd. Ieder jaar gaat er €20 miljoen van de provinciale motorrijtuigenbelasting af. Het is een lastenverlichting van gemiddeld zo'n €65 per jaar. 

De voor financiën verantwoordelijk gedeputeerde Sander de Rouwe vindt het zeer goed te verdedigen. Het is een extraatje voor de beurs van de burgers. Het is de enige vorm van belastingheffing die de provincie heeft, dus andere mogelijkheden zijn er ook niet om wat te doen. Bovendien, zegt De Rouwe, de autodichtheid in Fryslân is het hoogst van het land. Dus bijna ieder huishouden profiteert. Vaak zelfs dubbel, want veel Friese huishoudens hebben twee auto's.

Geheimen van Benedictus

Meer weken dan gedacht is informateur en formateur Geart Benedictus bezig geweest met het nieuwe bestuursakkoord van de coalitie van CDA, FNP, VVD en SP. Anders dan anders is dat het niet alleen een politiek akkoord is geworden, maar ook vooral een uitgewerkt model. In nauw overleg met het ambtenarenapparaat zijn de mogelijkheden en onmogelijkheden verkend. Zo zijn er uiteindelijk 200 besluiten genomen. Dit is het fundament voor vier jaar provinciaal bestuur. ,,Hieltyd wer moat je skerp bliuwe op it proses. It is yn de polityk sa, yn in pear minuten kin it misgean.''

Er zijn twee geheimen, zegt Benedictus. De eerste is dat er op basis van gelijkwaardigheid door de vier partijen is gesproken. De tweede is dat er onmiddelijk is gekeken naar de financiële consequenties. En dat in een open, constructieve sfeer. Het machtswoord breekpunt is slechts één keer gevallen. Het synoniem 'moeilijk' daarentegen meerdere malen. ,,Mar dan wienen it de oare partijen dy't mei sochten nei oplossingen.''

Van Benedictus nog wel een advies voor over vier jaar. ,,Der soenen ôfspraken komme moatte oer wat nei de ferkiezings noch dien wurdt oan nij belied. No wie it of gong alles gewoan troch. Ek by saken, dêr't dizze nije koalysje hiel oars oer tinkt.''

Laatst gewijzigd op 15-05-2015 om 16:00 uur