PvdA vervreemdt zich, zorg over populisme

Op de Bildtse klei, ver weg van de Haagse hectiek, is er de confrontatie. De Haagse werkelijkheid staat tegenover de echte werkelijkheid. Daartussen is een grote kloof. De PvdA is vervreemd geraakt van de achterban, luidt de Friese kritiek.

De grote partijleiders Pieter Jelles Troelstra en Domela Nieuwenhuis worden erbij gehaald om duidelijk te maken waar het anno nu om gaat: de sociaal-democratische beginselen. Het volk begrijpt de leiders van de PvdA niet meer.

De kern is dat veel politici zijn losgezongen van de samenleving. Het speelt ook niet alleen bij de PvdA, het gemor leeft veel breder. De zorgen zijn zo groot bij dertig vooraanstaande Friese PvdA-leden dat ze met een open brief de alarmbel hebben geluid. Zij zien van hun partij niet het beleid dat is gestoeld op de sociaal-democratische beginselen van weleer.

Oorwassing

Voor partijleider Diederik Samsom is het een oorwassing. Maar op 2 juli is hij in Friesland, op de vruchtbare grond van het Bildt. Wijlen Anita Andriesen, jarenlang het Friese boegbeeld, zou trots zijn. Wat hij in Den Haag zo glad weet te vertellen, wil hij ook duidelijk maken aan de Friese partijgenoten ,,die er geen jota van begrijpen en het niet kunnen uitleggen’’. Samsom gebruikt beeldende taal voor de op 2 juli in Sint Annaparochie samengekomen PvdA’ers: ,,Je voert campagne in poëzie en regeert in proza.’’

Daarna wordt de voorman van de PvdA een stuk duidelijker. ,,De realiteit is veel heftiger, we moesten vol aan de bak. Ik heb geen seconde getwijfeld om in het kabinet mee te doen. Juist als het tegenzit, zijn we als PvdA het hardst nodig.’’ Zijn eigen lot bepaalt hij ook alvast: ,,Ik zal nooit een partij leiden die als het moeilijk wordt, kiest voor de oppositie. Dan huurt u maar een ander.’’

,,Wij zijn een partij van realo’s’’, merkt Samsom op. ,,We zijn geen knip voor de neus waard, als we niet in een kabinet zouden meedoen.’’ Hij vraagt, hij smeekt bijna om erkenning dat ,,het ons is gelukt om Nederland de bocht van achteruitgang naar vooruitgang te laten nemen’’. Met economische groei, minder werkloosheid: ,,Over anderhalf jaar zitten we weer op wat het was voor de crisis: 5 procent.’’

Verkeerde feestje

Maar de stapelwolken drijven boven de Bildtse kleigronden. Ook Samsom stelt vast dat de PvdA verliest en dat de boodschap van ontluikend optimisme beter over het voetlicht kan worden gebracht. In plaats van waardering, oogst zijn partij kritiek voor de kabinetsdeelname. Samsom maakt het weer beeldend: ,,De PvdA zit blijkbaar op het verkeerde feestje.’’

Dat is juist goed, vervolgt de PvdA-leider. Zo kan de partij opkomen voor de mensen die in de verdrukking komen. Hij wil er niet van horen dat de PvdA ondergesneeuwd raakt in het VVD-geweld. ,,Ik hoor heel vaak dat het moet van de VVD. Ik kan u zeggen, de VVD speelt maar een kleine rol in de sores.’’

Zoveelste minister

Het kabinetsbeleid, al snel zit Samsom in deze groef. Het is precies waar de kritiek uit Friese hoek zich op toespitst. De partijleider is te veel verdediger van het regeringsbeleid, hij is ,,de zoveelste minister van het kabinet’’. Zo moet het niet, vinden de criticasters. De ideologische waarden van de sociaaldemocratie moeten klinken: ,,hij moet soeverein het partijbeleid uitdragen’’.

De oude partijleiders worden erbij gehaald. Het Friese Tweede Kamerlid Lutz Jacobi doet een duit in het zakje, als het onderwerp waarden aan de orde komt. Zij is binnen de partij een van de ambassadeurs van dit goed. Zij haalt de historie erbij, toen de bevlogen leiders Pieter Jelles Troelstra en Domela Nieuwenhuis aan de ontevreden veenarbeiders in Friesland nieuw perspectief boden. Haar woorden spatten als vonken in de zaal van voornamelijk vijftigplussers: ,,Ga de barricaden op. Pak het op!’’ Applaus klinkt.

Samsom heeft dan al een opwarmertje gehad in Akkrum, waar hij in gesprek is geweest met acht leden van het eerste uur, ze zijn 70 jaar lid van de PvdA. Het zijn mensen die armoede hebben geleden, mensen die hebben gestreden tegen het kapitalisme, maar vooral voor vrijheid, gelijkheid en broederschap. Zij dragen op hoge leeftijd nog met verve de sociaaldemocratische waarden uit.

Verdrietig en boos

,,Mensen herkennen zich niet meer in de partij. Ze zijn verdrietig, ze zijn boos. Velen van ons maken zich veel zorgen over de verharding in de samenleving.’’ Janny van der Molen, initiatiefnemer van de open brief, verwoordt de kern. Steeds opnieuw struikelt de kritische groep over het feit dat het niet lukt om de politieke waarden van de PvdA duidelijk te maken.

,,Er is sprake is van vervreemding bij de achterban. Ik voel het overal’’, werpt het Friese oud-statenlid Wietze de Haan zijn partijleider voor de voeten, hij is een van de ondertekenaars van de kritische brief. Hij  pepert het Samsom nog eens in en wil antwoord: ,,Wat gaan we ermee doen?’’

Partijleider

Samsom probeert het gloedvol, hij legt passie aan de dag en tovert een glimlach. Hij maakt zich kwetsbaar: ,,Terwijl ik hier sta, leer ik weer bij.’’ En toch is er bij hem de spanning, omdat hij zich opnieuw opwerpt als de partijleider en de lijsttrekker bij de verkiezingen in het voorjaar van 2017. Dat feestje wil hij niet missen. Voor hem alle reden om spoorslags naar Friesland te reizen om er de veenbrand van wantrouwen te bedwingen. 

Goed gesprek

Voorafgaand aan de openbare bijeenkomst in Ons Huis in Sint Annaparochie heeft Samsom ,,een goed gesprek’’ gehad met de kritische PvdA’ers. ,,Er is afgesproken om niet op de brief in te gaan. ,,Geef me de tijd voor een antwoord.’’

Voor de kritische Friese PvdA-leden is hiermee de kous niet af. Woordvoerder Hetty Janssen, tevens lid van Provinciale Staten, vindt het goed dat de dialoog is geopend. Maar het uiteindelijke resultaat moet zijn dat de achterban het vertrouwen weer terug krijgt en weer perspectief ziet. De Friese leden krijgen een brief en informatie.

Kloof

Het is de grote kloof tussen de Haagse werkelijkheid en de echte werkelijkheid, die haar veronrust Janssen vindt dat er stappen moeten worden gemaakt. Te beginnen met mensen die de waarden van de PvdA uitleggen. Haar vrees richt zich niet alleen op de eigen partij. ,,Als we de mensen niet bereiken met onze boodschap, ontstaat er een klimaat voor populisme.’’

Het is het beeld van ‘Hallo maan, hier aarde’. Politici zijn ervan overtuigd dat ze het goede doen in hun domein voor een betere samenleving, zonder die samenleving er op een goede wijze in te betrekken. Cijfers over het dalende vertrouwen van mensen in politiek en overheid zijn alarmerend.

Brexit

Wantrouwen kan diepe wonden slaan. De wijze waarop het ongenoegen in de Britse samenleving heeft geleid tot de Brexit en een diepe crisis is verontrustend. Politici met een eigen agenda hebben een vuur opgepord en een veelomvattend vraagstuk verengd tot ‘oneliners’ in de populaire tabloids, die daarna in de pubs het eigen gelijk bevestigen. Het resultaat is een land in chaos, zowel politiek, constitutioneel als financieel.

Op de golven van populisme

Op de golven van het populisme is er een nog groter deel van de samenleving dat verweesd raakt, het vertrouwen mist, het perspectief niet ziet. In deze 21ste eeuw heeft solidariteit plaatsgemaakt voor het etaleren van de eigen ontevredenheid. Mensen horen de hand uit te steken naar elkaar. Politici zijn hun gids, zoals bijvoorbeeld Troelstra en Nieuwenhuis dat eerder ook waren.

De grootste zorg is niet het behoud van de oude waarden. Wat vooral speelt is de zorg over de vuurtjestokers in de samenleving. Zij die floreren op de gevoelens van onvrede en wantrouwen. En nog erger, zij die vluchten als er echt brand uitbreekt.

Laatst gewijzigd op 03-07-2016 om 09:29 uur