Koehandel om zetel Eerste Kamer

UPDATE met uitslag: Ronselen van stemmen is bij wet verboden. Maar het kan wel als het om een zetel in de Eerste Kamer gaat. Het Friese geluid van Hendrik ten Hoeve klinkt en davert verder.

Als alle statenleden van Nederland dwars zijn, dan is de Eerste Kamer vier jaar lang bezet met een bont gezelschap. Maar zo gebeurt het niet. Bijna alles is vooraf bedisseld.

Het zijn niet de Nederlandse kiezers die een Eerste Kamer kiezen, zoals ze dit ook doen bij de Tweede Kamer. Het zijn de statenleden van de twaalf provincies die dinsdag 26 mei hun stem geven. Nou ja geven, ze handelen volgens gemaakte afspraken.

De Frysk Nasjonale Partij is in Fryslân van flinke omvang, maar nog veel te klein om een senaatszetel te bemachtigen. Dus is het zaak om kracht te verenigen. Uit de meeste provincies geven statenleden van de regionale partijen daarom hun stem aan Hendrik ten Hoeve uit Stiens.

Zo is Hendrik ten Hoeve de kameleon van de Eerste Kamer. De oud-leraar vertegenwoordigt er met de Onafhankelijke Senaatsfractie de komende vier jaar acht regionale partijen. Zijn eigen FNP is er een van, met vier zetels. ,,Wy binne de grutste regionale partij fan it lân'', jubelt met enige trots Johannes Kramer, het Friese boegbeeld van de partij. ,,Wy sitte net yn de Twadde Keamer, mar wol yn de Earste.'' 

Acht regionale partijen geven al voldoende stempunten om Ten Hoeve opnieuw vier jaar in de Eerste Kamer te krijgen. In 2003 kwam de oud-voorzitter van de FNP voor het eerst in de senaat, toen nog met voorkeurstemmen.

Gevoeligheden

Niet alles wat regionaal is, komt echter automatisch bij de OSF. Omdat er voldoende stemmen zijn voor Ten Hoeve, is het verzoek van de Volkspartij Limburg, de nieuwe partij van de omstreden en geroyeerde VVD’er Jos van Rey, nu voorlopig opzij gelegd. Tot opluchting van menigeen, want in de gevoeligheden rond dit statenlid heeft niemand echt trek. OSF-Senator Kees de Lange stelde om deze reden op 1 mei een daad. Hij weigerde ook maar één dag vertegenwoordiger van de partij van Van Rey te moeten zijn.   

Ook andere partijen hebben belang bij de steun en stemmen van enkele statenleden. Een statenlid kan het verschil maken voor een zetel in de Eerste Kamer.  Ook VVD en PvdA zijn naarstig op zoek gegaan. Als ze ergens nog steun voor extra zetels kunnen halen, wordt het regeren er immers een stuk gemakkelijker op. De VVD aast nu zelfs op de stem van Van Rey.

Het CDA heeft met wat stemmen van andere partijen de twaalfde zetel in de Eerste Kamer veiliggesteld. Christen Unie lag op de loer. Deze partij had deze zetel ook weg willen snoepen.

Foutje met balpen

Een statenlid wordt echter geacht volgens partijdiscipline te handelen. Het is ongehoord dat een Gronings statenlid van het CDA kiest voor de PvdA. Of een SP-statenlid voor de VVD. Toch gebeurt het. Per ongeluk.

Het Noord-Hollandse statenlid Wim Cool benoemde zichzelf in 2011 tot schlemiel van zijn partij D66 door bij stemming het vakje met zijn balpen in te kleuren, in plaats van het vereiste rode potlood. De stem was daarmee ongeldig.

De ontzetting bij zijn partijgenoten was groot. Want hierdoor miste D66 de zesde zetel in de Eerste Kamer. Vier jaar lang is teruggedacht aan de fout van Wim Cool. Het was de SP die profiteerde. Deze partij kreeg hierdoor een extra zetel.

Acht jaar geleden ging het ook al mis, ook in Noord-Holland. Het was het statenlid Cheryl Braam van Groen Links dat niet goed de democratische spelregels had geleerd. Ze maakte op haar stembiljet zeven hokjes rood. Haar stem werd daardoor ongeldig verklaard.

Statenleden zijn te paaien

Zo’n Eerste Kamer vol met 75 kamerleden krijgen is zo gemakkelijk nog niet. Het is stemmenjacht met een prijs en soms met een beloofde bonus. Statenleden van onafhankelijke regionale partijen zijn te paaien. Het Zeeuwse statenlid Johan Robesin van Zeeland Lokaal voelt zich nog steeds in de maling genomen door de belofte van de VVD vier jaar geleden dat de Hedwigepolder niet onder water zou worden gezet. Hij gaf zijn stem aan een VVD'er, maar de polder gaat onder water. 

Nu worstelen de statenleden ook nog met een dubbel gevoel. Ze zijn op het pluche gekomen door kiezers die vooral op basis van Haags sentiment hebben gekozen als hadden ze een Eerste Kamer willen kiezen. Nu moeten de statenleden met hun stem voor de Eerste Kamer alsnog recht doen aan de wil van de kiezer.  

Ooit, als er rechtstreekse verkiezingen zijn voor de Eerste Kamer, dan is deze koehandel ten einde. Het maakte de democratie ook nog wat transparanter. Want dan kunnen provinciale verkiezingen in Fryslân ook echt over Friese zaken gaan.

Laatst gewijzigd op 26-05-2015 om 15:33 uur