De stille euro’s van Cornelia

Cornelia van Lynden schonk Beetsterzwaag bij haar dood het huidige Revalidatiecentrum Lyndensteyn. Op 28 mei 2015 is het honderdjarig jubileum gevierd. Cornelia deed heel veel goeds. Ze zag de arme sloebers komen en gaan.

Er gaan ieder jaar honderdduizenden stille euro’s vanuit Beetsterzwaag naar zieke kinderen en jongeren. Ze komen allemaal van de Cornelia Stichting. In het laatst bekende boekjaar 2013 ging het om donaties ter waarde van €517.000.

Ruim een derde (36 procent) van het geld komt direct terecht bij zieke kinderen in Friesland, de overige 57 procent belandt in de rest van Nederland en nog eens 7 procent in het buitenland.

En allemaal uit naam van Cornelia van Lynden. De jonge freule liet met haar dood in 1880 een enorme erfenis na. Haar ouders bezaten in Beetsterzwaag niet alleen Huize Lyndenstein, maar hadden er ook veel grond en boerderijen. Die leveren jaarlijks kapitalen op.

De Cornelia Stichting verdeelt het geld. Zij doet haar werk in stilte. Huidig voorzitter is Wim Deetman, de oud-Kamervoorzitter. Het geld komt uit de pachtinkomsten (in 2013: €924.000 aan inkomsten uit onroerende zaken), inkomsten uit effecten (€404.000) en rente (€19.000).

Enig kind en teer poppetje

Het verhaal van Cornelia is even treurig als ontroerend.

Cornelia was het enig kind van baron Reinhard van Lynden en zijn vrouw baronesse Maria van Pallandt. Ze werd geboren in 1860 en was een teer poppetje. Altijd ziek.

De Haagse baron deed alles om zijn enig kind een toekomst te bieden. Daarom bracht het meisje het grootste deel van haar jeugd door in Beetsterzwaag waar de Van Lyndens een buitenverblijf hadden; Huize Lyndenstein. Gezonde bossen, frisse lucht - die moesten het meisje goed doen.

De kleine Cornelia had alleen contact met de dominee, de meester en haar kindermeisje. Ze speelde veel met haar poppenhuis dat behang had van bladgoud. En ze keek naar buiten, vanaf het bordes van Lyndenstein.

Daar zag ze de arme veenarbeiders komen en gaan. Het was de tijd van Ferdinand Domela Nieuwenhuis. De turfmarkt was ingestort, er heerste armoede en honger, kinderen stierven jong. Het vrat aan Cornelia.

Apotheek in kippenhok

Toen ze twaalf was liet ze het kippenhok in de achtertuin ombouwen tot apotheek. Ze had een schriftje van haar grootmoeder gevonden waar recepten in stonden voor pillen en poedertjes. Ze maakte die na en deelde de zelfgemaakte medicijnen uit aan de arme veenarbeiders. Volgens de overlevering was Cornelia’s specialiteit een wondzalf tegen kloven.

De faam van de jonge freule reikte ver. Het werd druk op Lyndenstein. Dat zou uiteindelijk ook haar dood betekenen. Want in 1880 liep Cornelia tuberculose op. De ziekte werd haar dood. Op 26 mei 1880 overleed ze. Cornelia was net twintig jaar.

De ouders waren ontroostbaar. Ze wensten dat hun dochter zou voortbestaan en besloten dat de hele erfenis ten goede moest komen aan arme en zieke kinderen, in de geest van hun enig kind. De gezondheidszorg was de Van Lyndens trouwens niet vreemd; ze hadden in hun woonplaats Den Haag in 1865 net ziekenhuis Bronovo opgericht.

Moeder Maria van Pallandt overleed als laatste, in 1903. Twee jaar later werd in Beetsterzwaag de Cornelia Stichting opgericht.

Als eerste werd Lyndenstein verbouwd tot een gratis kinderziekenhuis voor kinderen uit dorpen uit de buurt. Het opende in 1915, deze maand precies 100 jaar geleden. Lyndenstein evolueerde tot het huidige Revalidatie Friesland.

Het gratis kinderziekenhuis voor kinderen uit Beetsterzwaag, Beets, Siegerswoude, Lippenhuizen, Terwispel en Wijnjeterp was snel reuze populair. In 1919 was er een wachtlijst en moest het aantal bedden uitbreiden van 8 naar 54.

Eenvoudig eerbetoon

Cornelia kreeg een eenvoudige grafsteen in Nij Beets. ‘Ter nagedachtenis aan Cornelia Johanna Maria Baronesse van Lynden, geboren 18 mei 1860, overleden 26 mei 1880, is de Cornelia Stichting ontstaan’, staat erop.

Jaarlijks is er nog steeds rond 26 mei een Corneliadag waarop kinderen met beperkingen, lichamelijk of geestelijk, feest vieren. Dat gebeurt dit jaar op 28 mei rond Sportstad Heerenveen.

En er is het Cornelia Fonds. Het vermogensfonds schenkt jaarlijks ruim €500.000 aan individuele projecten voor zieke kinderen en jongeren.

Het geld wordt verdeeld in de geest van freule Cornelia, die vanaf haar bordes de arme sloebers zag komen er gaan. En daarom is haar sterfdag nog ieder jaar reden voor een klein feestje.

Laatst gewijzigd op 27-05-2015 om 08:22 uur