Hoe het misging met het kaatsen

Het kaatsen zit in een identiteitscrisis. De passie is verloren gegaan. De PC in Franeker, het jaarlijks hoogtepunt van deze sport, staat onder een donker gesternte. 

Vraag liefhebber Ate de Jong wat er mis is met de hedendaagse kaatssport en het antwoord van de Rypster is even simpel als onthullend: ,,Heb jij de afgelopen vijf jaar nog wel eens op de banken gestaan?" Voor de niet ingevoerden: op de banken staan bij het kaatsen moet niet letterlijk worden genomen, maar is in overdrachtelijke zin synoniem aan een totale begeistering van het publiek door het vertoonde spel.

De kracht van het Friese kaatsen is altijd geweest het leggen van kaatsen en het omzetten van die kaatsen in puntenwinst. Daarbij kwamen zowel technische als tactische vaardigheden om de hoek kijken. En juist deze vaardigheden, die vaak zorgden voor boeiend tussenspel, werden door het kritische publiek hogelijk gewaardeerd. Het Friese spel vormde de uitzondering op de regel van het internationale kaatsen, dat is gebaseerd op snelheid en kracht.

Belgische want

Precies wanneer het mis is gegaan, daarover verschillen de meningen. Zoals overigens over alles in de kaatssport naar hartelust wordt geredetwist. Voorzitter Johannes Westra stak maandagavond tijdens de loting voor de 162ste PC de hand in eigen boezem. Aan het einde van de negentiende eeuw moedigde de Permanente Commissie der Franeker Kaatspartij het gebruik van de Belgische want aan, omdat de Friese kaatsers anders volledig werden weggespeeld door de peloteurs onder onze zuiderburen.

,,De PC heeft er voor gezorgd dat er allochtoon keatsark gekomen is", aldus de soms verbaal nogal onnavolgbare voorzitter. Westra rechtvaardigde daarmee de interventie van de PC in de herfst van vorig jaar. De ongeschreven regel dat de koninklijke commissie zich niet met het beleid van de koninklijke bond bemoeit werd overtreden, toen Westra en de zijnen voor een level paying field pleitten.

Kaatswant

Dat deze gelijkheid er niet meer is, ligt aan de hedendaagse kaatsattributen. De bal is niet meer van leer en de want, ach ja, de want. De nap past niet meer bij het karakter van het Friese spel en daardoor is het 'lykwicht' tussen op- en uitslag volkomen zoek geraakt. En dit was nu juist de kracht van het Friese spel.

Wat nog erger is, is dat de kaatsers zelf sjoemelen met de want. Dat is al gaande sinds Bildtker Tjisse Wallendal in de jaren tachtig van de vorige eeuw de Belgische want opnieuw in Friesland introduceerde.

Dit seizoen lijken de perikelen rond de nap tot een ongekend hoogtepunt te zijn gekomen. Rechtszaken, topkaatser Cornelis Terpstra die het voor gezien houdt, chaotische wantencontroles, verenigingen die de strenge regelgeving van de KNKB omzeilen en een sport die wordt gedomineerd door buiten-, boven- en kwaadslagen. Fraai tussenspel is nauwelijks meer te bewonderen, de banken om het veld blijven te vaak verschoond van enthousiast meelevende toeschouwers.

De PC gaat woensdag 29 juli 2015 van start onder een donker gesternte en dat wordt niet veroorzaakt door het weer. De publieke belangstelling voor het kaatsen loopt al jaren terug en dat begint nu ook de PC te merken. De voorverkoop blijft zo'n tien procent achter bij de tijden dat een tribunekaart voor de PC gold als roversgoed.

Kloof

Het kaatsen bevindt zich in een identiteiscrisis. Tussen folklore en professionalisering gaapt een kloof die maar moeilijk overbrugd kan worden. Foppe de Haan zei een aantal jaren geleden in een interview met 'De Keatsfreon' dat het niveau van de kaatsers kon worden vergeleken met dat van voetballers uit de derde klasse amateurs. Het oproer kraaide, maar hij zat er niet ver naast. Vooruit, laat het nu eens tweede klasse zijn.

Het probleem is dat iedereen doet alsof het niveau veel hoger ligt. Kaatsers zoeken hun heil bij coaches, die hun instructies en aanmoedigingen voor een ieder hoorbaar debiteren. De KNKB komt om in de regelgeving, maar het schort aan de handhaving ervan. De ranking leek een goed idee, maar is een steen des aanstoots geworden. En de PC gaat haar eigen heilige weg door een kaats-off te organiseren voor een wild card. Niet gewonnen door de nummer zestien van de ranking, maar door nummer negentien.

En zo gaat het maar door. FB Oranjewoud heeft zich opgeworpen als hoofdsponsor van het kaatsen, maar waarom er gekaatst moet worden in shirts met een potsierlijk wapen, is een raadsel. Waar kun je FB Oranjewoud kopen? Juist, nergens! Waarom niet een shirt met het logo van een goed doel. Unicef bij voorbeeld, of een instelling die zich bekommert om achtergestelden in de Friese samenleving.

'It liket de FIFA wol'

De loting voor de PC van woensdag ontlokte een liefhebber de opmerking ,,it liket de FIFA wol". In haar wijsheid heeft de Commissie voor het tweede jaar besloten de vier topparturen te 'plaatsen'. In theorie betekent het dat deze vier elkaar pas kunnen tegenkomen in de halve finale.

Maar het leuke van de PC was nu juist altijd dat een outsiderspartuur zich aan het einde van de middag mocht opstellen voor het Friese volkslied. De hoop van veel liefhebbers zal zijn dat dat toch weer gebeurt, zodat de folklore terrein herovert op de professionalisering van de Friese kaatssport.

Laatst gewijzigd op 28-07-2015 om 14:00 uur