Fryske Whatsapp: Friese taal leeft, ook onder jongeren

Het Fries is springlevend. De taal geniet veel waardering, ook bij jongeren. Ze vinden het Fries ,,machtich moai''. En dus appen en twitteren ze in het Fries. 

Het Fries is onder veel Friese jongeren zelfs populair om te gebruiken. Ook op sociale media. Als ze met vrienden in het Fries spreken, dan schrijven ze hun whatsapp-berichten op hun mobiele telefoon ook in het Fries, vaak fonetisch. De vaardigheid hierin is het struikelblok, blijkt uit onderzoek van de Fryske Akademy. 

,,De hâlding foar it Frysk oer is by de measte Frysktalige jongeren posityf, en in grut part fan de jongeren hiel posityf'', stelt onderzoeker Lysbeth Jongbloed. ,,Hja fine it Frysk machtich moai en it Nederlânsk hielendal neat oan. Yn rapportsifers jouwe dy jongeren it Frysk faak in njoggen of in tsien en it Nederlânsk tusken de ien en fjouwer.’'

De belangrijkste taak van de provincie Fryslân is het algemeen verbeteren van de schrijfvaardigheid van het Fries, concludeert onderzoeker Lysbeth Jongbloed. Zij heeft een grote enquête gehouden onder 1200 Friezen. ,,Se prate it leafst altyd Frysk en dogge dat op sosjale media ek.'' 

De beperkte schrijfvaardigheid is voor veel Friezen de grootste drempel om in het Fries te schrijven. Ze willen wel, maar ze vinden dat ze het onvoldoende kunnen. Dit brengt Jongbloed op haar pleidooi aan de provincie om hier de pijlen op te richten. 

Drompel lytser troch sosjale media

,,Troch de komst fan sosjale media liket de drompel om Frysk te skriuwen lytser te wurden'’, zegt de Friese gedeputeerde Sietske Poepjes in reactie op de uitkomsten van het onderzoek. Zij ziet een aantal aanbevelingen al terug in het huidige beleid. In digitale hulpmiddelen ziet ze veel. ,,At der mear digitale stipe is, is de ferwachting dat der ek mear Frysk skreaun wurdt.'' 

Jongbloed constateert dat het Fries door jongeren net wat gemakkelijker wordt gebruikt dan door ouderen. Hierin is nog een ander opvallend gegeven. Jongeren schrijven het Fries veel vaker fonetisch. Ouderen doen meer moeite om correct Fries te schrijven. Vooral op twitter en whatsapp hebben jongeren weinig drempels. Ze schrijven, zoals ze denken en spreken.

Soepel

Opvallend is dat jongeren heel soepel en lenig omgaan met het Fries. De Friese taal is geen zaak van dogma’s en halsstarrigheid. Met de een appen ze in het Fries, met de andere in het Nederlands. 

De taalkeuze lijkt een heel onbewust proces te zijn, concludeert Jongbloed. ,,Somtiden reagearje se automatysk yn de taal dy’t de ôfstjoerder ek brûkt, mar in oare kear begjinne se sels ek yn it Nederlânsk.’’

Bekende Friezen

Friese tweets van bekende Friezen zijn een prikkel voor anderen om ook in het Fries te twitteren. Doutzen Kroes is met tweets als ,,Ik bliuw in Frysk famke'' een ambassadeur op social media. Sommige tweets kunnen veel reacties uitlokken, soms ook negatief. Maar bijvoorbeeld de weermannen Piet Paulusma en Gerrit Hiemstra zetten met hun Friese tweets anderen aan om ook het Fries te gebruiken, daar waar ze het anders achterwege zouden laten. 

Het effect is echter maar van korte duur, signaleert Jongbloed. ,,It is in selde effekt as mei Twitterdei. In koartduorjende oantrún om it Frysk te brûken.''

Beter Fries leren

Tweederde van de 1200 deelnemers aan de enquête geeft aan in het verleden het Fries graag beter te hebben willen leren. Een uur Friese les per week op basisscholen is daarvoor bitter weinig. Zeker als het ook nog eens niet erg diep gaat. Met het zingen van Friese liedjes alleen, redt iemand het niet.

In het onderwijs kan nog veel verbeterd, blijkt uit het rapport. ,,De groei fan it tal trijetalige skoallen is hiel posityf, mar ek op reguliere skoallen kin it omtinken foar it Frysk optimalisearre wurde’, stelt Jongbloed.

Het is een pijnpuntje, weet ook gedeputeerde Poepjes. ,,Mei it ûntheffingsbelied bringe wy ûnder oare yn byld oft in skoalle oan it skriuwûnderwiis takomt. At dat net it gefal is, sille wy de skoallen stypje om dêr wol oan ta te kommen.’'

Laatst gewijzigd op 03-12-2015 om 14:25 uur