Rijkdom uit 65.000 ton kunststof afval

Een Fries heeft in een jaar 20 kilogram kunststof verpakkingen in de afvalbak. Bij het nieuwe sorteercentrum op Ecopark De Wierde bij Heerenveen halen ze het eruit. Al die petflessen, drinkbekertjes en folie vormen nieuwe grondstoffen.

Omgerekend verdwijnen jaarlijks per inwoner ruim elfduizend koffiebekertjes aan verpakkingsafval in de container. Tot voor kort was een groot deel van deze plastic afvalberg onbruikbaar, omdat het een bonte mix aan kunststoffen is. Dit is nu anders geworden.

Op Ecopark De Wierde is een immense fabriek verrezen, waar veel van het kunststof afval wordt gesorteerd. Zacht bij zacht, hard bij hard. Wit bij wit, zwart bij zwart. De nieuwe kunststoffensorteerinstallatie verwerkt jaarlijks 65.000 ton per jaar. Het is een samenwerkingsproject van afvalverwerkers Omri, HVC en Midwaste.

Een jaar lang is er door de mannen van het Bolswarder bouwbedrijf Jorritsma gewerkt aan de fabriek met een oppervlakte van bijna 2 hectare. Dit voorjaar zijn de kolossale machines geplaatst. Na het proefdraaien deze zomer is de KSI dit najaar vol in actie. Het is een belangrijke stap, want daarmee is een groot deel van de plastic vuilnis opnieuw in te zetten voor producten. In het beste geval zijn er opnieuw bekertjes van te maken.

Kunststukje

De scheiding van kunststoffen is een kunststukje op zich. In de nieuwe fabriek (kosten 24 miljoen euro en een winst van 50 nieuwe banen) worden in een nagenoeg geautomatiseerd proces met precisie verschillende soorten kunststoffen uit de afvalstroom gehaald. Met luchtcirculatie bijvoorbeeld of met draaitrommels. Ook technieken als infrarood komen in dit proces van pas.

Aan het eind zijn er nog mensenogen die verdwaalde afvalresten uit de kunststoffen pikken. Hoe zuiverder de partijen zijn, hoe beter. Pas dan zijn ze goed als nieuwe grondstof te gebruiken. Verdwaalde petflessen horen niet in de stroom van zacht plastic of folie en andersom ook niet. Om van gebruikte frisdrankflessen weer granulaatkorrels te maken wordt een zuiverheid van 98 procent nagestreefd.

De nieuwe sorteerfabriek is de opmaat voor de voltooiing van de kringloopeconomie. Het gaat er om dat niets afval is, maar altijd weer kan worden benut als nieuwe grondstof. Voor huishoudelijk afval is dit het beste geregeld. Het is een kwestie van geld. Gemeenten beschouwen het als een maatschappelijke taak om duurzaam te werken en financieren de steeds verdergaande afvalscheiding.

Kringloopeconomie

Met de nieuwe sorteerfabriek loopt Fryslân voorop in de kringloopeconomie. Het is nodig ook, want volgens prognoses groeit de stroom plastic afval. Hein Grafhorst, directeur recycling van Omrin, bepleit bewustere keuzes bij de productie van kunststoffen. “Van pvc willen we al zo weinig mogelijk’’, verklaart hij. Voor allerhande verpakkingen worden nu al zo’n tweehonderd soorten kunststoffen benut. “Dat maakt het sorteren heel erg ingewikkeld en daarmee ook recycling.’’

Het helpt dat is vastgelegd dat alle plasticverpakkingen op de Europese markt in 2030 volledig recyclebaar zijn. De nieuwe strategie van de Europese Commissie moet de stroom kunststoffen indammen. Eurocommissaris Frans Timmermans waarschuwt dat er zonder ingrijpende veranderingen bij productie en verbruik in 2050 meer plastic dan vis in zee zit.

Van de 25 miljoen ton plastic afval die de landen van de Europese Unie jaarlijks voortbrengen, wordt niet meer dan een derde opgehaald voor hergebruik. Slechts 5 procent van het plastic afval keert terug in de economie. De rest verdwijnt in vuilnishopen of verbrandingsovens. Zo gaat jaarlijks naar schatting rond 100 miljard euro verloren.

Draaischijf

Ecopark De Wierde groeit uit tot draaischijf voor de verwerking van kunststoffen. In de zomer van 2018 is de bouw begonnen van een fabriek van Morssinkhof Rymoplast. Vanaf begin 2019 zal deze zo’n 10.000 ton van het gesorteerde plastic afval van zo’n drie miljoen huishoudens verwerken tot hoogwaardige grondstoffen. Het gaat in het bijzonder om de kunststoffen polypropeen dat in jerrycans en touw wordt gebruikt en polyethyleen dat voor shampooflessen en buizen wordt benut.

Inmiddels zijn de gesprekken gaande over de vestiging van nog een kunststoffenfabriek. Deze richt zich op de verwerking van andere kunststofsoorten als folie en polystyreen (onder andere piepschuim). Daarmee zijn er in de nabijheid bestemmingen voor de belangrijkste stromen aan kunststoffen. Morssinkhof Rymoplast heeft in Zeewolde al een fabriek dat zich toelegt op het recyclen van pet-flessen om er daarna weer nieuwe van te kunnen maken.

Morssinkhof Rymoplast is een van Europa’s grootste producenten van hoogwaardige herwonnen grondstoffen uit plastic. Het bedrijf heeft nu vestigingen in onder andere Lichtenvoorde, Emmen, Zeewolde en het Poolse Przeczno. Het bedrijf verwerkt plastic afval tot grondstoffen voor bijvoorbeeld pet-flessen, verpakkingen en vuilniszakken. Het woonconcern Ikea is aandeelhouder geworden om zeker te zijn van duurzame grondstoffen.

IKEA is in zijn sas met de nieuwe fabriek bij Heerenveen, omdat deze een bijdrage levert aan de circulaire economie en tegelijk een grote bijdrage levert aan beperking van de uitstoot van CO2. Het concern beklemtoont dat de recyclingfabriek jaarlijks 20.000 ton CO2 kan besparen.

Nieuwe initiatieven

Er zit nog meer in het verschiet, licht Grafhorst toe. “Dit is ook voor andere partijen interessant, een mooie broedplaats voor start-ups.” Omrin stimuleert nieuwe initiatieven en is een van de gangmakers in het samenwerkingsverbond Circulair Fryslân. Samen met de Friese ondernemers, overheden en hogescholen wordt er een gunstig klimaat geschapen voor jonge ondernemers die willen oogsten uit het huisvuil.

Zo groeit Ecopark De Wierde verder als ‘s lands meest circulaire grondstoffenpark. Wat ooit begonnen is als pure afvalverwerking, waar de vuilniswagens af en aan reden, bruist nu als centrum van circulaire economie. De regio Heerenveen trekt profijt van alle miljoeneninvesteringen. Het levert honderden banen op. Fryslân wil hiermee blijvend voorop lopen. ‘’De provincie Fryslân is de meest gunstige ontwikkelregio’’, vindt gedeputeerde Sander de Rouwe.

Afvalscheiding leidt tot nieuwe initiatieven. Van oud plastic zijn ook lantaarnpalen en afvalcontainers te maken. Of wandtegels, boten, picknicktafels en grasroosters. Het is voortborduren op wat Lankhorst in Sneek ooit bedacht. Van de immense berg landbouwfolie maakte het bedrijf kunststof palen. De extra waarde is steeds dat de kringloop al in Fryslân wordt gesloten. In het andere geval zou de grondstoffenstroom naar verbrandingsovens gaan of in het buitenland moeten worden verwerkt.

Scheiding bij de bron

Ruwweg driekwart van het Friese afval wordt al wel bij de bron gescheiden. Zo’n 70 procent van het glas en papier blijft al bij huis buiten de afvalbak. Het groenafval vindt ook een eigen weg. Wat uiteindelijk nog wel in de grijze afvalcontainers belandt is een zorg voor afvalverwerker Omrin. Jaarlijks zijn de Friese huishoudens zo verantwoordelijk voor 100.000 ton afval.

De afvalstromen zijn in een halve eeuw tijd groot geworden. Per persoon produceren we in Nederland 500 kilogram afval, een verviervoudiging in vergelijking met toen. Het goede nieuws is dat veel van het afval opnieuw wordt benut. Op Ecopark De Wierde krijgen metalen, hout, glas en papier in aparte stromen een nieuwe bestemming.

Het is de ambitie om van deze berg afval steeds meer opnieuw te gebruiken, legt Hein Grafhorst uit, directeur recycling bij Omrin en verantwoordelijk voor de gang van zaken bij Ecopark De Wierde. Bij de mensen thuis wordt papier, glas en compost (gft) al apart gehouden. Het is scheiding aan de bron. Uit de afvalcontainers weet Omrin daarna ook nog veel te halen. Met ingenieuze technieken lukt dit zonder dat er veel mensenhanden aan te pas komen. Met magneten wordt bijvoorbeeld het metaal opgepikt, in gewicht een van de grootste onderdelen in de afvalstroom.

Uit de totale stroom van 200.000 ton huishoudelijk restafval die bij Omrin wordt verwerkt, hoeft uiteindelijk 20 procent (zo’n 125 kilogram per persoon) als restafval te worden verbrand in de reststoffenenergiecentrale in Harlingen. “Het is mogelijk om uit deze stroom nog meer grondstoffen te halen”, zegt Grafhorst.  “Denk aan niet apart gescheiden papier en glas. Het doel is om minstens 90 procent van het glas opnieuw te gebruiken. We zitten nu met de glasbakken op 85 procent.”

De ambities voor de circulaire economie blijven bestaan. Zo lang er nog zoveel afval onbenut blijft of een last is voor het milieu, blijft Omrin broeden. Op het geheel van de afvalproductie lijkt de ongeveer 20 kilogram kunststof per persoon nog te overzien, maar in volume zijn er grote meren mee te vullen. “Het moet mogelijk zijn om alle afval opnieuw tot grondstof te maken. Daar blijven we naar zoeken. We zijn daarin een beetje vakidioten.”

Laatst gewijzigd op 22-11-2018 om 10:47 uur